Jouw team en de vijf fasen van teamontwikkeling
Aan de slag met teamdialoogAls schoolleider is het belangrijk om te weten hoe je de dialoog in het team kunt versterken, hoe je die zelf uitvoert en hoe de theorie van Waarderende gespreksvoering (Appreciative Inquiry) hierbij kan ondersteunen. Met als doel dat jij een betere dialoog met je team kunt voeren en de ontwikkelwensen van teamleden bespreekbaar zijn. Dit is stap 4 op weg naar een betere dialoog in het team.
Stap 4 | Jouw team en de vijf fasen van teamontwikkeling
Op de pagina teamcoachende schoolleider heb je gelezen over het belang van een teamcoachende houding als schoolleider en de verschillende rollen die je als schoolleider kunt vervullen. De focus op jou als schoolleider, op deze pagina zoomen we in op het team door te kijken naar de verschillende ontwikkelingsfasen. Hierdoor kun je inschatten in welke fase jouw team zich bevindt, welke (terugkerende) thema’s er spelen en wat dat van jou als schoolleider vraagt.
De ontwikkelingsfasen kun je toepassen in de teamdialoog rondom professionalisering. Worden er in jouw team bijvoorbeeld al ontwikkelwensen uitgesproken? En bieden teamleden elkaar hierbij hulp aan?
Model van Tuckman
In 1965 publiceerde Bruce Wayne Tuckman zijn artikel ‘Developmental Sequence in Small Groups’. Zijn model is van grote invloed geweest op de theorie over groepsontwikkeling. Het geeft inzicht in de mogelijke groei van een team door de tijd heen en de thema’s die een terugkerende rol kunnen spelen bij de teamontwikkeling.
Vier fasen van teamontwikkeling en professionalisering
Tuckman onderscheidt vier fasen of stadia in de teamontwikkeling, waarin verschillende thema’s een rol spelen binnen teams. In deze expeditie kijken we naar de eerste vier fasen, omdat de vierde fase vooral gaat over projectteams die slechts tijdelijk bestaan.Hieronder vind je een korte uitleg van de fasen en de thema’s die een rol kunnen spelen. Ook staat aangegeven hoe dit zich in het team als het over professionalisering gaat. Verder benoemen we hoe je als schoolleider effectief kunt handelen in deze fase om teamontwikkeling te bevorderen.
1. Forming
Je team is een bundeling van individuen met weinig binding (los zand). Teamleden gedragen zich onafhankelijk van elkaar, maar wel afhankelijk van de schoolleider. Alle communicatie wordt daarom gericht op de schoolleider.
Wat betreft professionalisering zijn teamleden nog afwachtend in het uiten van hun ontwikkelwensen naar elkaar. Enkel individueel met jou als schoolleider praten zij over ontwikkeling. Teamleden weten niet van elkaar waar hun sterke punten en ontwikkelwensen liggen. Thema’s als feedback en kritische vragen stellen zien zij als een aanval in plaats van een meerwaarde.
Jouw rol als schoolleider
Bied een duidelijke structuur, maak concrete afspraken met het team, stimuleer de uitwisseling van observaties en meningen en ontwikkelwensen, en moedig afwijkende meningen aan.
2. Storming
Teamleden nemen hun positie in het team in en vormen subgroepjes. In deze fase ontstaan vaak conflicten. Frustraties worden makkelijker geuit en ook de schoolleider wordt meer bekritiseerd.
Wat betreft professionalisering weten de teamleden in de subgroepjes mogelijk waarin de ander zich wil ontwikkelen, maar ondersteunen zij elkaar hier niet of nauwelijks bij. In de subgroepjes kunnen de teamleden wel feedback geven.
Jouw rol als schoolleider
Stimuleer de eigen verantwoordelijkheid van teamleden, spoor ze aan elkaar te ondersteunen bij ieders ontwikkelwensen, benoem communicatiepatronen en geef duidelijk je eigen positie en grenzen aan.
3. Norming
Teamleden gaan meer volwassen met elkaar om en zien kritiek niet meer zo snel als persoonlijke aanval. De doelmatigheid stijgt en de samenwerking binnen het team zal steeds soepeler verlopen. Er is bereidheid om van elkaar te leren. Wel is het team gesloten ten opzichte van buitenstaanders en vooral gefocust op zichzelf. Als er teamleden vertrekken of bij komen kan het team weer teruggaan naar een vorige fase.
Wat betreft professionalisering komen deze subgroepen samen en worden de ontwikkelwensen van het team als geheel besproken. Teamleden ondersteunen elkaar hier sporadisch in. Teamleden tonen initiatief, geven elkaar feedback en stellen elkaar af en toe kritische vragen om ontwikkeling te realiseren.
Jouw rol als schoolleider
Wanneer deze thema’s spelen, kun je een meer coachende rol op je nemen. Moedig teamleden aan wanneer zij elkaar feedback geven of kritisch bevragen.
4. Performing
Het team opereert nu als een hechte eenheid, teamleden vullen elkaar aan en werken aan een gemeenschappelijk doel. Het team functioneert zelfstandig, levert topprestaties en problemen lossen zij onderling op. Nieuwe teamleden worden makkelijk opgenomen in het team.
Wat betreft professionalisering weten de teamleden van elkaar wat zij willen ontwikkelen en ondersteunen elkaar hier ook actief in. Teamleden zoeken elkaar op om te reflecteren op hun ontwikkeling en zien feedback als een meerwaarde. Ook stellen zij elkaar kritische vragen om verbetering te realiseren. Professioneel ontwikkelen is niet meer weg te denken en gezamenlijk pakt het team dit thema aan.
Jouw rol als schoolleider
De coachende rol blijft van belang. In deze fase is het team bijna zelfsturend en kun je tijdens bijeenkomsten bijvoorbeeld het team bewust successen laten vieren en de leden stimuleren meer verantwoordelijkheden op te pakken.
Observeer je team
OpdrachtWil je weten van welke fase(n) jouw team kenmerken vertoont? Observeer je team eens tijdens een overleg en kijk wat er gebeurt. Wat vragen teamleden van jou? Hoe gaan ze met elkaar om? Worden onderlinge irritaties en wensen uitgesproken, of juist niet? En als deze worden uitgesproken, hoe reageren andere teamleden daarop?
Print onderstaande checklist uit en gebruik die bij het observeren. Zo kun je erachter komen van welke fase(n) jouw team kenmerken vertoont. Doe dit ook als je de fase al denkt te weten. Misschien komt er iets heel anders uit dan je had gedacht. Een andere mogelijkheid is om een collega-schoolleider de checklist in te laten vullen. Dan wordt ook jouw eigen rol geobserveerd.
