Waarderende gespreksvoering

Aan de slag met teamdialoog

Als schoolleider is het belangrijk om te weten hoe je de dialoog in het team kunt versterken, hoe je die zelf uitvoert en hoe de theorie van Waarderende gespreksvoering (Appreciative Inquiry) hierbij kan ondersteunen. Met als doel dat jij een betere dialoog met je team kunt voeren en de ontwikkelwensen van teamleden bespreekbaar zijn. Dit is stap 2 op weg naar een betere dialoog in het team.

Professionele werkomgeving

Stap 2| Waarderende gespreksvoering

Waarderende gespreksvoering is gebaseerd op de methodiek van Appreciative Inquiry (AI) die in de jaren ‘80 ontwikkeld werd voor organisatieontwikkeling. Volgens de grondleggers David Cooperrider en Suresh Srivastva: ‘ Appreciative Inquiry is de kunst en kunde om vragen te stellen over het potentieel van een organisatie met de bedoeling dit potentieel volledig tot zijn recht te laten komen.’

Appreciative Inquiry is een manier van onderzoeken die tot meer energie en creativiteit leidt dan een eenzijdige focus op wat er beter moet. Het gaat om vragen als: Wat gaat er goed? Waar willen we meer van? Waar willen we van leren? Als je voor Appreciative Inquiry kiest, focus je dus niet op wat er fout gaat, maar juist op wat er al goed gaat en zoek je naar manieren om dat te laten groeien.

Als je voor Appreciative Inquiry kiest, is dat een keuze om niet te focussen op wat er fout gaat, maar op wat er al goed gaat en waar we meer van willen.

Uitgangspunten van waarderende gespreksvoering

In de maatschappelijke beweging ‘Nederland in Dialoog’ is de methodiek vertaald naar een dialoogvorm. Bij deze vorm van gesprekken (waarderende gespreksvoering) zijn dit de uitgangspunten: openheid, onderzoeken, alles mag er zijn, toekomstgerichtheid omdat je naar ideaal of droom vraagt. Dat komt ook tot uitdrukking in de houding van degene die het gesprek begeleidt: waarderend, rustig, ontvangend, niet-sturend maar vragend. Dit vraagt vertrouwen in het proces, want het heeft een open einde.

Vijf stadia dialoog op basis van AI

Verkennen
Verdiepen
Verbeelden
Vormgeven
Verwezenlijken

Bekijk de hieronder video waarin Renate van der Veen, dialoogbegeleider, trainer en adviseur bij Leerweg Dialoog in een interview uitlegt wat waarderende gespreksvoering (AI) inhoudt.

Vijf stappen in de dialoog

Voorafgaand aan een dialoog ga je op zoek naar een vraag die je waarderend wilt onderzoeken. Je kiest het onderwerp en daarbij formuleer je een dialoogvraag. Om een goed gespreksonderwerp te kiezen is het belangrijk om dit positief te formuleren, dat iedereen wat met het onderwerp heeft en dat het onderwerp leidt naar het doel dat men voor ogen heeft.

Vervolgens vindt het gesprek over de hoofdvraag plaats in vijf subvragen, één per stadium van het gesprek.

1. Verkennen: Waar gaat het over?

Het onderzoek opent met de vraag naar de eerste associaties die de deelnemers hebben bij het onderwerp. Iedereen noteert die gedachten op post-its (of online in de chat), die je daarna met elkaar kunt delen. Op die manier maak je zichtbaar hoe groot het speelveld is waarin het onderzoek plaatsvindt. Het lucht op om even het hoofd leeg te maken en eventuele stokpaardjes, verlangens of angsten alvast te uiten. Het gaat om een korte, snelle ronde! Je hoeft niet in te gaan op de associaties tenzij er iets onduidelijks tussen zit.

2. Verdiepen: Op zoek gaan naar ‘de beste ervaringen die er zijn’

Het belangrijkste doel in deze fase is: ontdekken. Vraag naar persoonlijke ervaringen, waarin mensen worden geraakt in hun ‘zijn’. Zo draagt de dialoog bij aan verbinding, beweging, groei en bloei. Alle ervaringen mogen er zijn, ook de negatieve. Oefen in het hebben van een waarderende houding naar het negatieve. Het is de kunst uit het negatieve het gewenste toekomstbeeld op te roepen.

3. Verbeelden: Stel voor ‘wat zou kunnen zijn’ in de toekomst

In deze fase gebruik je de ervaringen en inzichten vanuit het verdiepen op een constructieve manier. Met deze kennis over het verleden en het heden kun je de toekomst visualiseren. Belangrijk is om de vraag naar het ideaal prikkelend en positief te formuleren. Verwoord het ideaal alsof het al gerealiseerd is. Durf mensen ook te vragen hun ogen te sluiten en even in stilte te zijn om de beelden te laten komen.

4. Vormgeven: In dialoog gaan over ‘wat er nodig is’

In deze fase onderzoeken we hoe het ideaal gerealiseerd kan worden. Bepaal welke organisatorische en relationele elementen nodig zijn.

5. Verwezenlijken: Vaststellen en invoeren van ‘wat er zal zijn’

In deze fase bepalen we hoe we dat wat we willen realiseren daadwerkelijk gaan aanpakken. Vernieuwend is, dat je bij het werken aan acties niet zozeer kijkt naar bij wiens functie dat zou passen, maar juist naar wie gepassioneerd is of wie het talent heeft om de desbetreffende actie vorm te geven. Vervolgens maak je met elkaar afspraken over de uitvoering ervan.

In een teamdialoog heb je aan het eind van zo’n gesprek een plan van aanpak met acties.