Ervaring met zij-instromende schoolleiders zorgt voor positievere beeldvorming

Onderwijsprofessionals in het primair onderwijs hebben een overwegend positief beeld van zij-instromende schoolleiders. Dit is vooral zo binnen scholen die al ervaring hebben met een zij-instromende schoolleider. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van het Arbeidsmarktplatform PO. Een kleiner deel van de onderwijsprofessionals heeft zorgen over het gebrek aan onderwijservaring bij zij-instromende schoolleiders. Die overtuiging kan de werving en instroom van zij-instromers bemoeilijken.

Vanwege het tekort aan schoolleiders zijn er steeds meer zij-instromers die schoolleider worden. Hoe kijken onderwijsprofessionals eigenlijk aan tegen schoolleiders van buiten het onderwijs? Die vraag staat centraal in het onderzoek ‘Bekend maakt bemind’ van het Arbeidsmarktplatform PO. Het onderzoek is gebaseerd op de uitkomsten van een enquête onder 557 onderwijsprofessionals uit het po, (groeps)interviews met bestuurders, leraren en HR-professionals én een analyse van vacatureteksten op meesterbaan.nl.

Genuanceerd beeld

De resultaten laten zien dat de beeldvorming over zij-instromende schoolleiders genuanceerd, maar overwegend positief is. Bijna de helft (42%) van de onderwijsprofessionals die de enquête invulden, heeft een positief beeld over zij-instromende schoolleiders. Zij waarderen vooral de frisse blik, het analytisch vermogen en de leidinggevende ervaring van de zij-instromers. Daarentegen heeft 37% van de respondenten een negatief beeld over zij-instromende schoolleiders. Deze groep heeft vooral zorgen over het gebrek aan onderwijskennis bij de zij-instromers en denkt dat de zij-instromers het werken in het onderwijs onderschatten. Iets meer dan 20% staat neutraal tegenover zij-instromende schoolleiders.

Als er gevraagd wordt hoe de beeldvorming binnen de schoolorganisatie is, zijn de verschillen in de antwoorden groter. Een kwart van de respondenten zegt dat het beeld (zeer) positief is, terwijl zo’n een op de acht aangeeft dat hun schoolorganisatie (zeer) negatief aankijkt tegen zij-instromende schoolleiders. De rest van de respondenten geeft aan onvoldoende zicht te hebben op de aanwezige beeldvorming binnen de schoolorganisatie over zij-instromende schoolleiders.

Vier kernpunten uit het onderzoek

• Ervaring maakt het verschil. In organisaties waar al een zij-instromende schoolleider werkt, is de kans op een positieve beeldvorming 4,5 keer groter dan bij scholen zonder ervaring met de doelgroep. Leeftijd, geslacht en functie van onderwijsprofessionals lijken geen invloed te hebben op de algemene beeldvorming over zij-instromende schoolleiders. Wel blijken starters in het onderwijs beduidend positiever over zij-instromende schoolleiders dan collega’s met meer dan 25 jaar ervaring.
• Vacatureteksten zijn nog te weinig gericht op de werving van zij-instromers. Veel scholen stellen nog altijd onderwijservaring als harde eis, waardoor potentieel geschikte zij-instromers worden uitgesloten.
• Vooroordelen over zij-instromers belemmeren de instroom. De algehele beeldvorming over zij-instromers heeft invloed op de werving- en selectieprocedure. Vooroordelen kunnen ertoe leiden dat zij-instromers minder kans krijgen om als schoolleider aan de slag te gaan of vroegtijdig uitstromen. Het is daarom belangrijk dat leidinggevenden en HR-professionals zich bewust worden van mogelijke vooroordelen. Dit leidt tot een eerlijker werving- en selectieprocedure en een meer inclusieve werkomgeving.
• Een goede match is cruciaal voor een succesvolle instroom. De keuze voor een schoolleider hangt vaak samen met de veranderopgave in de schoolorganisatie. Bij de ene veranderopgave is meer onderwijskundige kennis en ervaring nodig dan bij de andere. Het succes van zij-instromers hangt ook af van de context waarin zij komen te werken. Het type leiderschap moet matchen met de opdracht en het team.

Vier adviezen voor schoolorganisaties

In het onderzoek staan vier concrete aanbevelingen voor HR, (G)MR en schoolbesturen:

1. Creëer draagvlak voor zij-instromende schoolleiders
   Bespreek in teams wat goed leiderschap is en deel succesverhalen van zij-instromende schoolleiders om vooroordelen te doorbreken.

2. Erken zij-instromers in de werving- en selectieprocedure als geschikte kandidaten
   Stel vacatures zo op dat leiderschapskwaliteiten en motivatie centraal staan in plaats van onderwijservaring. Benoem expliciet dat ook kandidaten van buiten het onderwijs welkom zijn. Zorg dat de benoemings- en adviescommissie (BAC) goed geïnformeerd is over zij-instromers en de meerwaarde die zij kunnen bieden.

3. Investeer in goede begeleiding van zij-instromende schoolleiders
   Zorg voor een goed inwerkprogramma voor nieuwe schoolleiders. Hier zijn diverse subsidies en budgetten voor beschikbaar. Neem de begeleiding van nieuwe schoolleiders ook op in het meerjarenbeleid.

4. Geef zij-instromers de ruimte om kennis te maken met de praktijk
   Bied in de oriëntatiefase al de mogelijkheid voor een kennismaking of meeloopdag. Dit geeft zowel de kandidaat als het team de kans om te onderzoeken of er sprake is van een goede match.