Flink meer onderwijsondersteuners op scholen

Het aantal onderwijsondersteuners in het primair onderwijs is fors gestegen. Naast het oplopende lerarentekort, stijgt ook het aantal vacatures voor deze medewerkers. Dat geldt eveneens voor het directiepersoneel. De vacatures voor leraren zijn het moeilijkst vervulbaar. Dat blijkt uit de ‘Arbeidsmarktanalyse primair onderwijs 2019. De arbeidsmarkt in beeld’. Ieder jaar publiceert het Arbeidsmarktplatform PO deze analyse met cijfers en trends over het werk in het primair onderwijs. Daarin komt ook de invloed van demografische, economische, politieke en technologische ontwikkelingen aan bod.

Ton Groot Zwaaftink, voorzitter van het Arbeidsmarktplatform PO: ‘Het oplopende lerarentekort blijft een grote zorg. We verwachten alleen al in 2019 een tekort van zo’n 1.700 fte. Zonder beleidswijzigingen kan dat in 2024 oplopen tot ruim 4.800 fte. In Amsterdam, Rotterdam en Noordoost-Brabant zullen de absolute tekorten het sterkst zijn. Het onderwijs wordt steeds meer een integrale voorziening voor bijvoorbeeld onderwijs, kinderopvang en sport. Dit vraagt wat van de kennis en vaardigheden van het personeel. Het primair onderwijs legt de basis voor de ontplooiingskansen van toekomstige generaties. Dat goed doen, kan alleen als scholen geen noodgrepen hoeven te doen door personele tekorten.‘

Stijging onderwijsondersteuners

Het aantal fte aan onderwijsondersteuners is tussen 2013 en 2018 met twintig procent gestegen, tot ruim 23.830 fte. De stijging gebeurt vooral tussen 2017 en 2018. Zij hebben veel vaker dan ander personeel een tijdelijke aanstelling. Waarschijnlijk besteden scholen het geld dat ze vanuit het werkdrukakkoord krijgen veelal aan onderwijsondersteuners om zo leraren te ontlasten. Ton Groot Zwaaftink: ‘We ervaren in de dagelijkse praktijk dat de toename aan onderwijsondersteuners voor meer talentenmix in de teams zorgt en dat komt natuurlijk ten goede aan de leerlingen.’

Moeilijk vervulbare functies

Voor leraren geldt dat 61 procent van de vacatures in het schooljaar 2017/2018 moeilijk vervulbaar is. Bij het directiepersoneel en onderwijsondersteunend personeel gaat het om respectievelijk 28 en 21 procent van de vacatures. Het aantal fte aan directiepersoneel daalde tussen 2013 en 2018 met ruim 14 procent, terwijl de werkgelegenheid in het primair onderwijs juist weer langzaam toeneemt.

Zij-instromers

Opnieuw stijgt het aantal aanvragen voor de subsidie zij-instroom van leraren op basisscholen: van 21 in 2014 tot 337 in 2019. Door het lerarentekort zijn zij-instromers hard nodig. ‘Ook zij dragen bij aan de talentenmix op scholen door de kennis en ervaring die ze meenemen vanuit andere bedrijfssectoren,’ ziet Ton Groot Zwaaftink. ‘Over een paar jaar weten we of de arbeidsvoorwaarden en arbeidsomstandigheden zo zijn dat zij in het onderwijs blijven werken.’

Jonge leraren en 55-plussers

De afgelopen jaren zijn er meer leraren in de leeftijd tot 25 jaar bijgekomen: bijna 5 procent in 2018 tegenover bijna 3 procent in 2013. Gelijktijdig daalt het aandeel 55-plussers in de sector. Wel werken er meer leraren en ander personeel door na het bereiken van de AOW-gerechtigde leeftijd. In 2012 ging het om circa 120 personen, in 2017 om zo’n 320 personen. Een reden kan zijn dat de school een beroep op ze doet, omdat de personele tekorten stijgen.

Tevreden over leidinggevenden

Het personeel in het primair onderwijs is overwegend tevreden met het werk. Het meest tevreden is het over de inhoud ervan, de werkzekerheid en het dienstverband. Het minst tevreden is het over de mogelijkheden om werktijden te bepalen en de beloning. Ook geeft ruim twee derde aan altijd of vaak veel te moeten werken. Verder is het meeste personeel tevreden met zijn leidinggevende. Ton Groot Zwaaftink: ‘Dit laatste is extra belangrijk om het onderwijs samen goed vorm te geven, nu de personele tekorten groeien. Dat vindt plaats in de klas, waarbij de leidinggevende faciliteert en inspireert. Personeel voelt zich blijkbaar door leidinggevenden goed begrepen en gesteund om voor de werkdruk oplossingen te vinden.’

Download de ‘Arbeidsmarktanalyse primair onderwijs 2019. De arbeidsmarkt in beeld’