Hoe de overheid belemmeringen voor innovatie kan wegnemen
Zorg dat schoolbesturen zelf onderzoeksmiddelen kunnen inzetten om eigen, authentieke innovatie te bevorderen. Dit is een van de adviezen uit het onderzoek ‘Belemmeringen voor innovatie in het basisonderwijs’ in opdracht van het ministerie van OCW. Het onderzoek brengt de belemmeringen voor innovatie op scholen in kaart en laat ook zien hoe de overheid duurzame innovatie kan ondersteunen en bevorderen.
Belemmeringen
Hoewel er behoefte is aan innovatie in het primair onderwijs, komt het toch vaak moeizaam tot stand. Marjolein Ploegman onderzocht welke belemmeringen er zijn en hoe deze kunnen worden verminderd. Daarvoor sprak ze met vertegenwoordigers van 10 basisscholen en 2 schoolbesturen over hun ervaringen met innovatie. Er wordt soms verondersteld dat wet- en regelgeving de grootste belemmeringen opwerpen. Uit het onderzoek blijkt echter dat wet- en regelgeving maar een van de vele belemmeringen vormt voor scholen die willen innoveren. Andere belemmeringen zijn bijvoorbeeld een gebrek aan financiën, geen goede analyse vooraf of onvoldoende steun van het bestuur en ouders.
Toetsing met model De School
Ploegman bracht de belemmeringen in kaart aan de hand van een eerder ontwikkeld model. Dit model ontwikkelden onderzoekers in 2016-2017 bij hun onderzoek naar innovaties op De School in Zandvoort. Het model kent zes factoren die van invloed zijn op het al dan niet tot stand komen van een duurzame innovatie:
- analyse
- schoolomgeving
- hitteschild
- beleidscyclus
- draagkracht
- draagvlak
Deze factoren kunnen gezien worden als voorwaarden voor duurzame innovatie, maar evengoed als belemmeringen bij innovatieprocessen. Ploegman laat per school zien welke van de factoren uit dit model op orde waren en welke niet. Naarmate een school meer factoren op orde heeft, is de kans op duurzame innovatie groter. Ook lijkt de kans op succes groter bij scholen die zich beperken tot één of enkele innovatie(s).
Aanbevelingen
In het onderzoek doet Ploegman het ministerie van OCW vijftien aanbevelingen om duurzame innovatie in het primair onderwijs te ondersteunen. Deze aanbevelingen zijn ook weer ingedeeld volgens de zes factoren uit het model. Enkele van de aanbevelingen zijn:
- Promoot het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek bij leerkrachten en schoolleiders.
- Stimuleer snellere effectonderzoeken naar de ingevoerde innovaties.
- Onderzoek als opdrachtgever (de overheid) of de schoolomgeving de innovatieopdracht wel kan uitvoeren.
- Geef experimenterende besturen een vrijgeleide langs alle regelgevende organisaties.
- Bevorder eigen, authentieke innovatie bij besturen door te voorzien in financiële middelen voor research & development.
- Professionaliseer schoolleiders, bestuurders, stafmedewerkers en onderwijsadviseurs in het opstellen van innovatiebegrotingen.
Het rapport ‘Belemmeringen voor innovatie in het basisonderwijs’ is te downloaden op de website van de Rijksoverheid.
Dossier Anders organiseren
De onderwijswereld van morgen is niet hetzelfde als die van vandaag. Niet alleen de inhoud van het onderwijs verandert, maar ook de manier van leren en lesgeven. De veranderingen variëren van doorlopende leerlijnen tot de inzet van ICT. In ons dossier Anders Organiseren vind je publicaties, praktijkvoorbeelden en handreikingen om jou te helpen bij onderwijsverandering en innovatie.
