Staat van het Onderwijs 2021: lerarentekort bedreigt onderwijskwaliteit
Tijdens de coronacrisis toonden schoolteams afgelopen jaar een enorme flexibiliteit en veerkracht. Tegelijkertijd zet het structurele lerarentekort het onderwijsstelsel verder onder druk, zo schrijft de Inspectie van het Onderwijs in Staat van het Onderwijs 2021 dat op 13 april gepubliceerd is.
De coronacrisis vroeg afgelopen jaar van iedereen een groot aanpassingsvermogen: van scholen, leerlingen en ouders. In maart leidde de pandemie tot sluiting van de basisscholen en een snelle omschakeling naar afstandsonderwijs. Schoolteams toonden hierbij een enorme flexibiliteit en veerkracht, zo schrijft de Inspectie.
Zorgen over de ontwikkeling van leerlingen
Tegelijkertijd heeft de Inspectie zorgen over de impact van deze crisis op het onderwijs en de ontwikkeling van leerlingen. Ook maakt de coronacrisis de knelpunten in het onderwijsstelsel – zoals ongelijke kansen voor kinderen, te lage leerresultaten, een hoge ervaren werkdruk door leraren én het structurele lerarentekort – ‘pijnlijk zichtbaar’.
De coronapandemie moet dan ook worden aangegrepen om het onderwijs duurzaam te verbeteren tijdens een ‘renovatie’, zo vindt de Inspectie.
Werkdruk is toegenomen
De coronacrisis heeft ervoor gezorgd dat de werkdruk van leraren verder is toegenomen. Onderwijs op afstand vraagt meer voorbereiding dan reguliere lessen, terwijl de uitvoering (door de veranderde interactie) vaak zwaarder is. Ook geven leraren daarnaast aan dat werk en privé minder gescheiden zijn en dat deze minder met elkaar in balans zijn.
Stijgend aantal vacatures
Maar ook het structurele lerarentekort in het primair onderwijs trekt volgens de Inspectie een zware wissel op schoolteams. Het aantal (online) vacatures in het po, vo en mbo steeg het afgelopen jaar verder. De totale online vacature-intensiteit in het schooljaar 2019/2020 was 8,7 procent, tegen 7,2 procent het jaar daarvoor. Het tekort loopt inmiddels zelfs zó hoog op, dat het een bedreiging vormt voor de onderwijskwaliteit. Dat treft kinderen in achterstandssituaties of in het speciaal (basis)onderwijs extra.
Dalend aantal directieleden
In dit licht noemt de Inspectie het dalende aantal directieleden in het po ‘zorgwekkend’. De directeur vormt immers een belangrijke factor voor de kwaliteit van de school. Bovendien stroomt een deel van de directieleden de komen de jaren uit. Dat zou kunnen leiden tot een verdere toename van de werkdruk.
Groeiend aantal zij-instromers verlicht de druk
Verder is er volgens de Inspectie nog ‘veel verbetering mogelijk’ als het gaat om de begeleiding van de zij-instroom. Zeker nu het aantal zij-instromers in het po flink toeneemt. Kozen in 2015 nog slechts 11 mensen ‘van buiten’ voor een loopbaan voor de klas, in 2019 kende het po al 781 zij-instromers.
Dat is in lijn met de eind 2020 gepubliceerde Trendrapportage Arbeidsmarkt Leraren po, vo en mbo 2020 van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Daarin viel al te lezen dat de verwachte toename van de personeelstekorten in het po afgelopen jaar minder hoog was dan werd verwacht. De reden: de enorme groei van zij-instroom in het beroep.
Meer informatie?
Ben je op zoek naar aanvullende gegevens over de arbeidsmarkt in jouw regio, bijvoorbeeld over jouw eigen school of schoolbestuur? Via het Scenariomodel PO kun je zelf een berekening maken van de benodigde formatie op je school voor de komende jaren. Door deze gegevens te combineren met de leerlingenprognose zie je op tijd of jouw schoolbestuur of -locatie te maken krijgt met over- of ondercapaciteit.
Voor de voorgaande (regionale) arbeidsmarktanalyses en meer onderzoek over de primair onderwijs arbeidsmarkt kun je terecht op onze kennisbank. Daar vind je onder andere de Verkenning schoolleiders: een verkenning naar het tekort aan schoolleiders.
Voor het gehele rapport of meer informatie over de Staat van het onderwijs kun je terecht op de website van de onderwijsinspectie.
