Terugblik op inspirerende kennissessie rond behoud van medewerkers

Hoe kunnen we medewerkers voor het onderwijs behouden? Tijdens de online RAP-bijeenkomst op 29 september deelden de RAP-regio’s Noord- en Zuid-Limburg en Oost-Nederland hun initiatieven en successen.

‘Mensen in het onderwijs willen perspectief krijgen. Het gevoel hebben dat ze worden gezien en gehoord.’ Dat zei Tiny Rompen, regioadviseur Arbeidsmarktplatform PO in Limburg, Gelderland en Overijssel. Het Arbeidsmarktplatform PO heeft onderzoek gedaan naar de duurzame inzetbaarheid van medewerkers. Lees hier de verkenning Duurzame inzetbaarheid in het primair onderwijs of bekijk de factsheet voor de belangrijkste uitkomsten. Verder kunnen leraren op www.loopbaanlerarenpo.nl bekijken welke mogelijkheden zij hebben om door te groeien en zo hun eigen loopbaanontwikkeling vormgeven.

Anonieme coachingsgesprekken

De RAP-regio’s Noord- en Zuid-Limburg bieden vanuit de RAP-subsidie gratis coaching aan voor medewerkers op Limburgse basisscholen. ‘Mensen willen soms met iemand anders praten dan met hun HR-verantwoordelijke of directeur en anoniem hun verhaal doen’, zei RAP-projectleider Frank Bruijenberg. ‘Bijvoorbeeld als de directie het niet ziet zitten als een medewerker  van vijf naar vier werkdagen wil gaan of als een medewerker gewoon een luisterend oor nodig heeft. Wij hebben een online platform ontwikkeld waar medewerkers zelf het contact kunnen leggen met een coach. Zij kunnen dan anoniem maximaal twee uur in gesprek  gaan met een coach.’

Verschillende invalshoeken

De coaches komen zowel uit het netwerk van de Limburgse schoolbesturen als uit het eigen netwerk van Bruijenberg. Ze werken allemaal tegen hetzelfde, niet-commerciële tarief. ‘Ook hebben we gezorgd voor diversiteit. Mensen kunnen met verschillende coaches spreken vanuit verschillende invalshoeken. Er komen diverse thema’s aan bod, waaronder de balans tussen werk en privé. Als er écht iets aan de hand is, stimuleren de coaches de medewerker om dit bespreekbaar te maken met HR of de directie. Dat gebeurt ook. Een mooi-bijeffect.’

Ook budgetcoaches

Scholen krijgen alleen te horen hoeveel medewerkers met een coach in gesprek zijn gegaan. De inhoud van de gesprekken wordt niet gedeeld. Bruijenberg: ‘Het initiatief wordt goed ontvangen. In 99% van de gevallen zijn twee coachingsgesprekken genoeg. Je moet de mogelijkheid van een coach alleen wel voortdurend onder de aandacht blijven brengen. Dat doen de schoolbesturen zelf. Tijdens de coronacrisis hebben wij vooral mentale ondersteuning geboden. Nu denken we erover om ook budgetcoaches in te zetten, zodat mensen niet uitvallen door financiële zorgen en problemen.’

Nog veel te doen

Bruijenberg: ‘Gaandeweg het traject hebben wij gemerkt dat er nog veel moet gebeuren. Binnenkort starten wij in Noord-Limburg een cursus voor jonge docenten om beter te leren communiceren met ouders. Ook oudere collega’s hebben hier behoefte aan. Verder doen we bovenbestuurlijke intervisietrajecten voor directeuren zodat zij hun communicatie met medewerkers kunnen professionaliseren. Veel directeuren geven aan dat dit hun blik verruimt.’

Loopbaancentrum

In Oost-Nederland was al voor de start van RAL/RAP een loopbaancentrum (LBC) gevestigd. RAP-projectleider Gerard Couprie gebruikt dit als fundament voor zijn activiteiten. ‘Ongeveer de helft van de schoolbesturen in Oost-Nederland had al de intrinsieke motivatie om samen te werken. Dit aantal hebben wij verder uitgebreid. Ik huur bij het LBC mensen in voor mijn RAP-activiteiten. Onze loopbaancoaches komen uit het onderwijs en zij weten wat er speelt. De meeste trajecten die wij aanbieden, zijn niet anoniem, maar in samenspraak met de schooldirecties.’

Regionale verschillen

De coaches in Oost-Nederland voeren oriënterende loopbaangesprekken met zittende leerkrachten, gericht op behoud. Verder is er een loket voor zij-instromers en worden er jaarlijks ruim 20 herintreders terug naar het onderwijs geleid. Het personeelstekort en de behoefte aan zij-instromers is in Oost-Nederland kleiner dan in Midden-Nederland, waar Couprie eveneens via een LBC zijn RAP-activiteiten ontplooit. ‘In Midden-Nederland ligt de nadruk op pré-scans van zij-instromers. 15 jaar geleden was een derde van de zij-instromers na drie jaar niet meer in het onderwijs actief. We pakken dit nu anders aan. Mensen worden na een grondige screening als geschikt of ongeschikt voor het onderwijs gekwalificeerd. Zij-instromers die echt een carrièreswitch willen maken, weten ons goed te vinden. Wel droogt het aantal mensen met aantoonbare didactische en pedagogische ervaring op. We hebben ook een wervingsloket voor herintreders.’

Werk-naar-werk

Couprie: ‘In Midden-Nederland zien wij grote kansen in werk-naar-werktrajecten. Daar springen we met het LBC op in. Mensen die binnen het ene schoolbestuur overbodig worden, bloeien vaak bij een ander bestuur in dezelfde of een andere functie weer op. Zo verdwijnen ze niet uit het onderwijs. Wij hebben ook een loketfunctie voor kennisdeling, we faciliteren en coördineren een P&O-netwerk en hebben een oriënterende leergang ontwikkeld rond loopbaan en leiderschap. Verder bieden we samen met het ABP pensioencommunicatie aan en mobiliseren we stille reserves mensen met een ww-uitkering, die onderwijservaring hebben. We hebben een vaste medewerker voor arbo, duurzame inzetbaarheid en vitaliteitsprojecten en zijn vanuit de RAP-subsidie ook een netwerk opgestart met starters en schoolleiders.’

Successen en toekomst

Leiden de initiatieven in Limburg, Oost- en Midden-Nederland tot de verwachte resultaten? Couprie: ‘Wij merken dat loopbaanadvies veel invloed heeft op de kwaliteit en het verzuim van zittende leerkrachten. Er is véél minder uitval dan 15 jaar geleden.’ Bruijenberg: ‘Wij hebben geen cijfers dat er inderdaad minder personeel uitvalt, maar via de coaches hoor ik dat het wel geholpen heeft.’ En wat als de RAP-subsidie straks verdwijnt? Dan zullen schoolbesturen meer moeten bijdragen aan het behoud van onder meer coaches en loopbaanadviseurs. Bruijenberg: ‘Ik ben een verdienmodel aan het maken en merk dat de kosten eigenlijk meevallen.’ Couprie: ‘Door de kosten met velen te delen, is het inderdaad niet duur. De coaches verdienen zichzelf snel terug. Onze schoolbesturen zijn bereid dit te betalen. Na RAP zal het niet als een kaartenhuis ineen storten!’

Ook RAP-projectleiders uit andere regio’s deelden beknopt hun initiatieven en ervaringen. Bij SchoolpleinNoord richt een loopbaancoach zich op het matchen van zij-instromers. De RAP-regio’s Zwolle en Nijmegen pakken het behoud van medewerkers niet bovenbestuurlijk aan, maar vanuit de HR-afdelingen. Zwolle heeft een coachingsmodel om beginnende onderwijsprofessionals stevig in hun schoenen te zetten.

Kortom: een inspirerende bijeenkomst waarbij deelnemers veel van elkaar hebben opgestoken. Uiteindelijk moet natuurlijk iedere regio voor zichzelf bepalen wat het beste werkt. Bovenbestuurlijk of niet? Wel of zonder commerciële coaches? Frank Bruijenberg: ‘Het gaat er niet om wat béter is, maar wat pást bij de regio. Het is én én – als het maar werkt.’

Bekijk ook eens dit initiatief uit Zwolle: RAP | Van prachtmens naar prachtdocent op Vimeo