Diversiteit en inclusie klinken misschien abstract, maar hoe ziet de praktijk eruit? Aziem Jarmohamed, directeur op de Emmausschool in Rotterdam, vertelt wat het betekent voor zijn leerlingen en het team. En hij deelt zijn persoonlijke verhaal, met een indringende boodschap: ‘De essentie is: iedereen hoort erbij, ongeacht hoe je eruit ziet en wie je bent. Gebruik je cirkel van invloed om dat te bewerkstelligen en kijk vooral wat jij kunt doen voor de ander. Heb daarbij ook lef en ruggengraat.’
Zal het ooit vanzelfsprekend zijn? Een inclusieve maatschappij, waarin je je geaccepteerd voelt ongeacht hoe je eruit ziet, wat je achtergrond, geloof of leeftijd is of je salaris. Aziem Jarmohamed, directeur van de Emmausschool in Rotterdam strijdt ervoor. ‘Vanaf de maan bezien zijn we allemaal even groot. Dat betekent niet dat iedereen hetzelfde is, juist niet. We mógen verschillen en juist trots en dankbaar zijn, voor wie we zijn en hoe we eruit zien! Diversiteit en inclusie komen pas ter sprake als het om verschillen gaat waar we eigenlijk niet trots op mogen zijn. Als er een oordeel bij komt kijken en er geen respect is voor de ander. Als wij elkaars verschillen accepteren, dan zou het woord diversiteit niet bestaan; we zouden het er niet eens over hebben.’
Diversiteit
Op zijn school, gelegen in een drukke, multiculturele wijk, zet de schoolleider zich in voor een vanzelfsprekende diversiteit. Met 28 groepen basisschoolleerlingen waarvan vijf schakelklassen, zes peutergroepen en een team van zo’n 90 leraren, OOP’ers, IB’ers en peuterleiders is het een grote school. En met een diverse populatie, in een buurt in de Maasstad die voor Aziem met zijn Surinaamse roots geen geheimen heeft. Hij groeide er zelf op in de jaren ’80. Zijn vader had een herenmodezaak en zijn moeder volgde, toen de kinderen wat ouder werden, een opleiding voor peuterleidster. Aziem was destijds leerling op de school waar hij nu sinds drie jaar directeur is.
‘Ga uit van kwaliteit en niet of iemand wel of geen hoofddoek draagt, of een bepaalde kleur heeft. Als ik zie hoe moeilijk sommige jongeren een baan vinden, dan schrik ik daarvan.’Aziem Jarmohamed, directeur op de Emmausschool
Help je een kind, dan help je een hele generatie
‘We zijn veertig jaar verder en de geschiedenis herhaalt zich in deze wijk. Toen ik een kind was, waren er grote uitdagingen: veel nieuwkomers, slechte woningbouw, drugsgebruik en criminaliteit. Er is daarna wel veel verbeterd, maar nu zie ik dat de buurt toch met dezelfde problemen worstelt. Maar nee, ik ben absoluut niet moedeloos. Onderwijs is een van de positieve krachten in de maatschappij. Als school, als leraar kun je het verschil maken. Je kunt elke dag een kind de mogelijkheid bieden om zich te ontwikkelen. Als ik één kind kan helpen, helpt die op zijn beurt weer anderen. Daarmee help je dus een hele generatie.’
Uitzondering
Het pad dat hij bewandelde, van leerling naar directeur, was niet altijd gemakkelijk. Maar hij is er trots op en wil er graag over vertellen. Want het heeft ook bepaald waarom hij zo op zijn plek is op deze school. ‘Ik heb me altijd Rotterdammer gevoeld, Nederlander en moslim. Ondanks dat mijn Surinaamse tantes altijd zeiden, je bent en blijft een buitenlander. Ik geloofde dat niet. Maar toen ik na de middelbare school naar de pabo ging, werd ik daar keihard mee geconfronteerd. De studenten met blond haar en blauwe ogen groepten bij elkaar en samen met andere studenten van kleur voelde ik me voor het eerst een uitzondering.’
Uitgaan van kwaliteit
Die ervaring was pijnlijk – een deukje noemt hij het. Maar het sterkte hem om door te gaan. Met zijn pabodiploma op zak stond hij parttime voor de klas op de Globetrotter. ‘Ik wilde niet te lang leraar blijven maar doorgroeien en mijn cirkel van invloed vergroten. Onder andere door opleidingen en cursussen te volgen, op het gebied van sociologie en leidinggeven. Toen er in 2006 een functie als schoolleider openstond op de Imeldaschool heb ik gesolliciteerd. Maar een katholieke school met een islamitische directeur: dat was nog nooit gebeurd!’ vertelt hij lachend.
Het leverde vragen op vanuit het bisdom, hoe moesten ze daarmee omgaan? Uiteindelijk gaf de steun van een lid van het College van Bestuur de doorslag: zij ging uit van kwaliteit en stond achter mij, aldus Aziem.
Lef hebben
‘Als bestuurder of leidinggevende moet je lef en ruggengraat hebben’, vindt hij. ‘Ik geloof niet in regeltjes of een quotum voorschrijven. Ga uit van kwaliteit en niet of iemand wel of geen hoofddoek draagt, of een bepaalde kleur heeft. Als ik zie hoe moeilijk sommige jongeren een baan vinden, dan schrik ik daarvan. We zijn nu twintig jaar verder!’
‘Als iedereen hetzelfde is, wordt het een saaie boel. Juist van verschillen leer je; als die groot zijn, dan schuurt het soms. Maar juist dan krijg je energie en gaat het glimmen.’Aziem Jarmohamed, directeur op de Emmausschool
Als schoolleider denkt hij vanuit zijn cirkel van invloed: wat kan ik veranderen. Kijk door de buitenkant van mensen heen en luister naar hun verhaal, bepleit hij. ‘Een jonge student die hier om een stageplek vraagt en zich misschien niet goed presenteert, wijs ik niet direct af. We gaan juist praten. En dan merk je vaak: het is gewoon een puber! Geef zo iemand levenslessen mee die ze niet eerder hebben gehad. Als vluchteling niet, of in hun gezin niet. Het gaat om persoonsvorming, dat ze in zichzelf geloven en anderen ook weer verder helpen. Als je dit niet doet, maken ze hun school niet af, vinden geen baan of plek in de maatschappij.’
Andere kant bekijken
Het team op de Emmausschool is gaandeweg gegroeid naar een divers team. Moet je iets doen om te zorgen voor goede onderlinge contacten? Daar ziet Aziem niet zo veel problemen. ‘Met goede begeleiding van nieuwe leraren en een open mind gaat dat eigenlijk vanzelf. Mag ik en kan ik vertellen over mijn cultuur, dat ik gelovig ben of moet ik stiekem in een hoekje bidden? Je kunt hier open zijn. Ik houd er wel van om mensen wakker te schudden en iets wat iedereen ‘normaal’ vindt te benoemen zodat je het ook eens van een andere kant kunt bekijken. Als iedereen hetzelfde is, wordt het een saaie boel. Juist van verschillen leer je; als die groot zijn, dan schuurt het soms. Maar juist dan krijg je energie en gaat het glimmen.’
Rolmodel
Voor de leerlingen is het in ieder geval essentieel dat zij zich kunnen optrekken aan goede voorbeelden. Daarvan is Aziem zich bewust. Leraren zijn een rolmodel voor de kinderen, net als de burgemeester van de stad. ‘Hoe tof is dat! Dat ze zien, ik kan ook meester of juf worden, of burgemeester!’
Maar, voegt hij toe: ‘Het moet niet zo zijn dat ze tegen je opkijken. Het gaat erom dat je niet in de schijnwerpers wilt staan, maar ervoor zorgt dat anderen kunnen bloeien. Wat kun jij doen voor de ander? En kijk daarbij niet om naar wat er gebeurd is, maar ga uit van het nu.’
Tips van Aziem Jarmohamed voor meer diversiteit en inclusie
- Kom uit je comfortzone en toon lef als leidinggevende voor meer diversiteit
- Luister naar het verhaal van de mens achter diens uiterlijk
- Zorg voor een open sfeer waarin mensen trots mogen zijn op hun cultuur en achtergrond en geef daarin het goede voorbeeld
Meer lezen
Ook aan de slag met diversiteit en inclusie in jouw schoolorganisatie? Het Arbeidsmarktplatform PO verzamelde praktijkvoorbeelden van inclusief personeelsbeleid binnen en buiten de sector. Daarnaast zetten we kijk- en luistertips voor je op een rij om je op weg te helpen met het bewust omgaan met het diversiteitsbeleid in jouw organisatie. Bekijk de praktijkverhalen en onze lees- en luistertips op de informatiepagina Aan de slag met diversiteit en inclusie.
