Maatwerk voor jong startende leraren vraagt om lef

Maatwerk bieden is voor KBS Laurentius vanzelfsprekend. Dat geldt voor elke leraar die nieuw binnenkomt, dus ook voor jong startende professionals. Als nieuwe collega krijg je een warm welkom en goede begeleiding. Daarnaast is er oog voor persoonlijke behoeften en wensen. Voor jonge starters betekent dit dat zij naast het standaardprogramma zoals beschreven in het inductiebeleid van de school, kunnen rekenen op een managementteam dat meedenkt en zoveel mogelijk faciliteert.

Een goede basis in combinatie met maatwerk

KBS Laurentius is een eenpitter in Breda. De school bestaat uit zo’n 700 leerlingen en 60 medewerkers, van wie drie jong startende professionals. Omdat de school zelfstandig is, heeft directeur Jack Slangen een dubbelrol als directeur-bestuurder. Hij vertelt: ‘Ik houd me vooral bezig met bestuurstaken terwijl de unitleiders verantwoordelijk zijn voor de dagelijkse leiding van de school.’ Het zijn ook de unitleiders die samen met de ib’ers de jonge starters de eerste drie jaar coachen en begeleiden in het kader van het inductiebeleid. Dit inductiebeleid bestaat uit periodieke coachingsgesprekken, klassenbezoeken en evaluaties. ‘Dat is de basis’, vertelt Jack. ‘Maar de informele gesprekken over hoe het gaat en waar jonge starters in de dagelijkse praktijk tegenaan lopen, zijn minstens zo belangrijk. Naar aanleiding daarvan kunnen we met maatwerk aansluiten bij hun persoonlijke behoeften. Voor de ene leraar is dit het leren loslaten van perfectionisme, terwijl het voor de ander bijvoorbeeld te maken heeft met klassenmanagement.’

Een evenwichtige mix van leeftijden en ervaring

Het strategisch HR-beleid met betrekking tot jong startende professionals is binnen de school vooral gericht op behoud en minder op werving en selectie. Dit heeft te maken met het feit dat de school zich in een vergrijzingsgebied bevindt en het leerlingenaantal daardoor kleiner wordt. ‘Het behouden van leraren is prioriteit. We hebben op dit moment een evenwichtige mix van leeftijden en ervaring in het team. Hier hebben we niet bewust op gestuurd, maar het is wel een groot pluspunt. Een voorwaarde daarbij is dat je ieders inbreng evenveel waardeert, ook de frisse blik van de starter. Deze mix van leeftijden zorgt voor een prettige onderlinge dynamiek. Zo lopen de gesprekken in de teamkamer uiteen van het zoeken naar een eerste woning tot kinderen die het huis uit gaan. Als we een vacature hebben dan streef ik ernaar om deze balans in het team te bewaren.’

Verschillende vormen van begeleiding

Voor het begeleiden van jong startende professionals maakt de school bewust gebruik van de diversiteit van het team qua kennis en ervaring. Of het nu gaat om opbrengstgericht werken, het voeren van oudergesprekken of het realiseren van passend onderwijs, er is altijd wel een collega die advies of ondersteuning kan bieden. Dit kan het maatje zijn dat elke jonge starter krijgt voor praktische vragen met betrekking tot schoolprocessen, maar ook een andere collega. Jack is zich ervan bewust dat niet elke school deze luxe heeft. ‘Dat is het voordeel van een groot team. We hebben veel expertise in huis. Ook kunnen we relatief makkelijk tijd vrijmaken in het kader van de extra duurzame inzetbaarheidsuren voor starters. Deze uren worden meestal ingezet voor lesvoorbereiding, administratie, nakijkwerk en persoonlijke ontwikkeling.’

Als het in de praktijk niet werkt, dan moet je ermee stoppen. Ook dat is maatwerk bieden.

Theorie en praktijk laten aansluiten

Tot voor kort deed de school mee aan regionaal georganiseerde thema- en intervisiebijeenkomsten voor startende leraren. ‘Daar zijn we mee gestopt’, vertelt Jack. ‘Ik kreeg van de leraren terug dat het geen meerwaarde bood en vooral stress en werkdruk opleverde. Dan kan het in theorie nog zo waardevol zijn, als het in de praktijk niet werkt, dan moet je ermee stoppen. Ook dat is maatwerk bieden. We pakken dit nu meer binnen de school op.’ Verder heeft KBS Laurentius een ruim scholingsaanbod voor zowel startende als ervaren leraren. Een onderdeel hiervan is het ‘opleiden in de school’-traject, een samenwerking tussen scholen en opleiders gericht op de opleiding en begeleiding van aankomende en startende leraren. Met als doel: opleiding en praktijk zoveel mogelijk op elkaar laten aansluiten en tegelijkertijd bijdragen aan de verdere professionalisering binnen de school. Jack: ‘Uiteindelijk moet het een doorlopende leerlijn zijn waarbij iemand de kans krijgt zichzelf binnen de school te ontwikkelen van leraar in opleiding naar vakbekwaam leraar.’

Flexibiliteit is een uitdaging

De grootste uitdaging schuilt in de behoefte aan flexibiliteit bij jonge starters. ‘Meer dan vroeger ligt de nadruk op een goede werk-privébalans’, aldus Jack. ‘Dit is een positieve ontwikkeling met het oog op duurzame inzetbaarheid, maar tegelijkertijd dwingt het ons andere keuzes te maken als het gaat om de invulling van taken en roosters. Niet alle startende leraren willen bijvoorbeeld vijf dagen in de week werken. Dat is een puzzel. Niet alleen voor de formatie, maar bijvoorbeeld ook voor de invulling van werkgroepen. Het scheelt dat we een groot team hebben en dat collega’s de ruimte hebben om samen naar oplossingen te zoeken. Zo kunnen collega’s met een duobaan onderling hun werkdagen ruilen of met elkaar regelen dat ze buiten de reguliere schoolvakanties vrij kunnen nemen.’ Een andere uitdaging voor KBS Laurentius is het vinden van leraren voor de invalpool. ‘Jonge starters willen over het algemeen graag bij ons aan de slag, maar voor de invalpool ligt dat anders. Waar ik in het verleden nog een vaste baan binnen een jaar kon garanderen, is dat door de vergrijzing van de omliggende wijken niet meer mogelijk. Starters die kiezen voor een baan als invaller doen dat daarom liever bij een school of bestuur met meer baanzekerheid.’

Toon lef en durf tijd en mensen vrij te maken. Ook als dat betekent dat je grotere groepen moet maken.

Buiten de lijntjes kleuren

Jacks wens voor jong startende professionals in het primair onderwijs is dat opleiding en werk beter op elkaar aansluiten. Hij zegt: ‘De pabo duurt vier jaar, waarbij studenten in het laatste jaar al volledig zelfstandig voor de klas staan. Je hebt dus maar weinig tijd om alle facetten van het vak goed te leren kennen. Dat zou ik willen veranderen door de opleiding uit te breiden en meer in de praktijk te laten plaatsvinden, zodat er ruimte is voor verdieping aan de hand van de dagelijkse realiteit. Opleiding en werken gaan dan naadloos in elkaar over.’ Verder pleit hij voor het stimuleren van lef en durf. Niet alleen bij startende leraren, maar voor de hele beroepsgroep. ‘Leraren zijn warme en betrokken mensen, die te maken hebben met verschillende kaders en regels waarbinnen zij zich bewegen. Ik wil ze uitdagen om de ruimte die er is, te pakken en soms een beetje buiten de lijntjes te kleuren en dingen uit te proberen.’ Dit sluit aan bij zijn tips voor scholen die aan de slag willen met maatwerkarrangementen voor jonge starters:

• Durf tijd en mensen vrij te maken. Ook als dat betekent dat je grotere groepen moet maken.
• Informele gesprekken zijn minstens zo belangrijk als het formele inductiebeleid.
• Zorg voor een collegiale sfeer en een goede mix van leeftijden en ervaring in het team.
• Maak voor de begeleiding van starters gebruik van de expertise die je al in huis hebt.
• Luister naar de behoeften en durf ergens mee te stoppen als blijkt dat het niet werkt.