Samen leren en openstaan voor nieuwe ideeën

Een leven lang ontwikkelen is een centraal thema binnen de vereniging Scholen van Oranje, waar cbs Oranje Nassau onder valt. Dat geldt ook voor doelgericht samenwerken en openstaan voor de ideeën van anderen. Kom je als jong startende professional hier op school werken, dan merk je dat de nadruk ligt op de eigen ontwikkeling en ambities. Je bent eigenaar van je eigen ontwikkelproces, waarbij nascholing, samenwerking en de uitwisseling van kennis en ideeën vaste onderdelen zijn.

Een goede onboarding

Micha van Tulden is nu vijf jaar directeur van cbs Oranje Nassau, ook wel de Oranje Nassauschool genoemd, in Nieuw-Tonge. De school is onderdeel van de Scholen van Oranje, een onderwijsorganisatie met zo’n 1250 leerlingen en 125 personeelsleden verdeeld over vier scholen. Cbs Oranje Nassau is een school met zo’n 150 leerlingen en in het onderwijsteam werken op dit moment twee jong startende leraren en een stagiaire. Daarnaast hebben ze binnen de Scholen van Oranje regelmatig plek voor zij-instromers. Zelf is Micha een mooi voorbeeld van hoe je als pabo-stagiair uiteindelijk kunt doorgroeien naar directeur. Hij vertelt: ‘Ik begon mijn loopbaan bij de Scholen van Oranje toen ik mijn eindstage deed op een van de andere scholen. Vervolgens deed ik een master gedragsspecialist en ging ik aan de slag als ib’er. Tijdens de daaropvolgende jaren behaalde ik mijn schoolleidersdiploma. In 2019 maakte ik de overstap naar de Oranje Nassauschool, eerst als interim-directeur en later als directeur.’ Sinds zijn aanstelling heeft hij het starttraject van jonge leraren op school uitgebreid, vooral op het gebied van ‘onboarding’. Zo krijgen starters nu een welkomstboek met informatie en zijn alle praktische zaken goed geregeld. Ook nemen twee of drie collega’s al voor de eerste werkdag contact op om zich voor te stellen. Micha: ‘Dit zorgt ervoor dat iemand zich sneller thuis voelt in het team en beter weet wat er verwacht wordt.’

‘Zeker als de privésituatie invloed heeft op de ontwikkeling als leraar, is het belangrijk dat ze daarover kunnen praten.’

Informele gesprekken

Als directeur is Micha nauw betrokken bij de begeleiding van jong startende leraren op zijn school. ‘Natuurlijk zijn er formele voortgangsgesprekken, maar vanaf de eerste weken knoop ik ook regelmatig een informeel gesprekje aan om te horen hoe het gaat. Daarbij hebben we het niet alleen over werk. Zeker als de privésituatie invloed heeft op de ontwikkeling als leraar, is het belangrijk dat ze daarover kunnen praten. Zo hebben we een starter met pleegkinderen en een druk gezinsleven, die andere ontwikkelbehoeftes heeft dan een collega met een academische achtergrond en een minder veeleisende thuissituatie. Als je dat weet, dan kun je daar rekening mee houden bij het creëren van een passende werkplek. Hoewel we al onze medewerkers stimuleren om zich te ontwikkelen, hoeft dat niet altijd op dezelfde manier en in hetzelfde tempo.’

Coaching en ontwikkeling

Over het algemeen ligt de focus tijdens de eerste drie jaar op ervaring opdoen met lesgeven en bijbehorende taken zoals oudergesprekken voeren. Daarbij kunnen starters terugvallen op een buddy voor praktische informatie, feedback en tips. In het kader van goed samenwerken is het daarnaast wenselijk dat een startende leraar deelneemt aan één commissie. Is er behoefte aan coaching of verdieping? Dan kijkt Micha wat de meest geschikte vorm is. Dit kan bijvoorbeeld beeldcoaching zijn via de Scholen van Oranje of een training via het platform Passie voor onderwijs Drechtsteden waarbij de school is aangesloten. Daarnaast stimuleert de school het volgen van de eigen interesses en talenten. Micha: ‘Als ik merk dat iemand een bepaalde interesse heeft, dan kan ik diegene koppelen aan een specialist op dat gebied, zoals een reken-, taal- of gedragsspecialist. Ook zijn er mogelijkheden om je te verdiepen in actuele thema’s als bewegend leren, mediawijsheid of digitale geletterdheid. Dit past bij onze visie op gezamenlijke professionalisering waarbij we kennis delen en elkaar inspireren om ons onderwijs nog verder te verbeteren.’

Aankomende collega’s

De vereniging Scholen van Oranje participeert met vijf andere schoolbesturen en de Pabo Inholland Dordrecht in het partnerschap Samen Opleiden. Dit is een leergemeenschap waarin (aankomende) leraren zich kunnen ontwikkelen. Onderdeel daarvan is het opleiden van studenten in de praktijk. Micha: ‘We vinden het belangrijk om aan de voorkant al stagiairs aan ons te binden. Zij maken deel uit van onze lerende organisatie en leveren daar een actieve bijdrage aan. Daar hoort, naast een professionele leeromgeving, een stagevergoeding bij. Dit zorgt ervoor dat we nauwelijks vacatures hebben. Veel stagiairs – of liever gezegd aankomende collega’s – stromen door binnen ons schoolorganisatie. Als startende leraar blijven zij passende begeleiding krijgen. Zo blijft de bovenschoolse schoolopleider betrokken bij de ontwikkeling. De ib’er fungeert daarnaast als vakinhoudelijke achtervang voor leerlingen die door specifieke leer- of gedragsproblemen (tijdelijk) speciale zorg en aandacht nodig hebben. Verder organiseert de schoolorganisatie twee keer per jaar een intervisiebijeenkomst voor startende professionals.’

Duurzame inzetbaarheid

Het extra duurzaamheidsbudget van 40 uur boven op het basisbudget dat iedere leraar krijgt, besteden de starters op de Oranje Nassauschool vooral voor het verlichten van de werkdruk. Bijvoorbeeld door de uren te gebruiken voor lesvoorbereiding of administratie. Micha: ‘Een andere optie is om een keer extra mee te kijken bij een collega in de klas. De behoeften verschillen per startende leraar. De gemene deler is dat ze energie halen uit het lesgeven en willen bijdragen aan de ontwikkeling van kinderen. Daarom leggen we daar de eerste jaren vooral de nadruk op. Overigens hoeven leraren zich niet te verantwoorden over de inzet van de duurzaamheidsuren. Wel vind ik het belangrijk om te benoemen dat deze uren er zijn, zodat startende professionals weten dat ze hier gebruik van kunnen maken als het nodig is.’

‘Ik wens elke starter veel vlieguren voor de klas en een goede en snelle connectie met het team.’

Wensen en dilemma’s

Micha: ‘Als het gaat om maatwerkarrangementen voor startende onderwijsprofessionals dan wens ik elke starter vooral veel vlieguren voor de klas. Daarnaast is het raadzaam dat ze snel de connectie maken met het team. Zodat ze niet alleen bij hun collega’s terecht kunnen met vragen of voor ondersteuning, maar ook gezien worden als volwaardig teamlid. Daarnaast is het mooi als ze hun blik kunnen verruimen. Bijvoorbeeld door mee te kijken op andere scholen en ideeën en inspiratie op te doen binnen en buiten de eigen school.’

Waar mogelijk faciliteren Micha en zijn bestuur dit via onboarding, de (bovenschoolse) begeleiding en samenwerking met andere scholen en opleiders. Dit betekent echter niet dat hij nooit tegen dilemma’s aanloopt. Zo telt de school zeven groepen en werken vrijwel alle leraren in deeltijd. Wil een jong startende professional fulltime werken, dan is dat niet altijd te realiseren. Micha: ‘Het is soms een hele puzzel om tot de juiste formatie te komen. Bovendien gun ik jonge starters aan het begin van hun carrière zo veel mogelijk succeservaringen. Dat betekent dat ik een starter liever niet direct voor een moeilijke klas zet. Dit levert dilemma’s op. De uiteindelijke beslissing ligt bij mij, maar ik neem het team wel mee in mijn overwegingen zodat er begrip ontstaat.’

Leren, doen en ontwikkelen

Tegen andere schoolorganisaties die aan de slag willen met maatwerkarrangementen voor jonge starters wil Micha zeggen: ‘Begin bij de toekomstige leraren en het duurzaam inrichten van opleiden en professionaliseren binnen je schoolorganisatie. Zo ontstaat er meer samenhang tussen leren, doen en ontwikkelen en kun je beter aansluiten bij de behoeften van jong startende professionals.’ Aanvullende tips zijn:

• Neem in de begroting ruimte op om veelbelovende stagiairs een baangarantie te kunnen bieden.
• Verdiep je in onboarding en verhoog de betrokkenheid van jong startende professionals al voor hun eerste werkdag. Micha tipt op persoonlijke titel het boekje ‘Hard gaan met de beste mensen’ (geschreven door de makers van Sprout).
• Stimuleer het teamgevoel en een goede onderlinge samenwerking.
• Vraag als leidinggevende regelmatig hoe het gaat. Geef daarbij ruimte om ook privézaken te bespreken.
• Bied de mogelijkheid om interesses en ambities te volgen of nieuwe ideeën op te doen.