Monique Doeleman heeft een financiële achtergrond. Een baan als schoolleider lag niet direct voor de hand. Toch gooide ze na ruim 20 jaar het roer om en startte ze met de opleiding Zij-instroom Schoolleider Vakbekwaam. ‘Toen ik als controller op een mbo-school werkte, viel bij mij het kwartje. Ik voel me thuis in het onderwijs. Toch duurde het nog even voordat ik de sprong waagde. Totdat mijn omgeving op een gegeven moment zei: ‘je hebt zo’n duidelijke visie op het onderwijs, daar moet je iets mee doen’. Toen heb ik de knoop doorgehakt en ben ik me gaan oriënteren op een opleiding tot schoolleider.’
Die opleiding werd Hogeschool IPABO, een gespecialiseerde hogeschool voor basisonderwijs, kinderopvang en voorschoolse educatie in Amsterdam en Alkmaar. Monique: ‘Op een donderdag kwam ik met hen in contact en op maandag zat ik al in de schoolbanken. Dat kenmerkt mij. Als ik eenmaal een besluit heb genomen, dan ga ik er direct voor.
Een stageplek is onmisbaar
In september 2022 startte zij met de opleiding en in mei 2023 mocht ze haar diploma in ontvangst nemen. ‘Het opleidingstraject is hard werken, maar ik heb er geen moment spijt van gehad. In relatief korte tijd heb ik veel geleerd en ben ik gegroeid in de rol van schoolleider. Mijn financiële inzicht en leidinggevende ervaring kwamen me daarbij goed van pas. Het onderwijskundige deel was nieuw voor mij. Daar lag mijn grootste uitdaging. Denk aan het inrichten van de onderwijsorganisatie en omgaan met complexe onderwijskundige processen en vraagstukken. Dit leer je deels in de opleiding, maar meer nog in de praktijk. Een stageplek is daarom onmisbaar. Via de opleiding kwam ik terecht op basisschool De Kring in Alkmaar, onderdeel van SaKS. Naast de studie- en opleidingsdagen liep ik hier drie dagen in de week stage. Ik ben dankbaar dat zij mij deze kans hebben gegeven en dat het team bereid was mij wegwijs te maken binnen de school. Dat laatste was echt essentieel. Ik kende de onderwijsprocessen niet en had dus geen idee wat mijn leerdoelen zouden moeten zijn. Dat is gelijk een tip voor opleidingen: stem met onderwijsorganisaties af wat voor zij-instromende schoolleiders belangrijk is om te leren.’
‘Het opleidingstraject is hard werken, maar ik heb geen moment spijt van gehad van mijn carrièreswitch. Mijn financiële inzicht en leidinggevende ervaring kwamen daarbij goed van pas.’
Monique Doeleman, schoolleider
Behoefte aan onderwijskundige context
Waar Monique ook veel aan heeft gehad, was haar leerteam binnen de opleiding. ‘Zo’n leerteam is echt een meerwaarde. Zeker voor een zij-instromer. Samen met een aantal medestudenten vorm je een team waarmee je opdrachten doet, casussen bespreekt en samenwerkt bij het ontwikkelen van vaardigheden en competenties. Je kunt elkaar vragen stellen en feedback geven. Ook zijn we bij elkaar op school geweest om zo eens ergens anders een kijkje in de keuken te nemen. Daar heb ik veel aan gehad. Binnen de opleiding was ik de enige zonder ervaring in het onderwijs. Hierdoor stelde ik soms vragen over het onderwijsproces waarbij het antwoord voor de anderen vanzelfsprekend was. Denk bijvoorbeeld aan vragen over leerlijnen en leerdoelen. Die onderwijskundige context miste ik een beetje in de opleiding. Als de subsidieregeling Instroom schoolleiders po van buiten het onderwijs het in de toekomst mogelijk maakt om een tweejarige opleiding aan te bieden, dan is dat een positieve ontwikkeling. Een jaar extra geeft meer ruimte om aandacht te besteden aan context en verdieping.’
Focus op continue verbetering
Betekent dit dat ze denkt dat schoolleiders met krijt aan de vingers beter zijn toegerust voor de functie? ‘Zeker niet’, aldus Monique. ‘Als schoolleider heb je andere vaardigheden nodig en moet je je team faciliteren. Zij zijn de professionals die weten wat de leerlingen nodig hebben. Ik geef de richting aan, maar ik ga niet vertellen hoe zij hun werk moeten doen. Het is fijn als het bestuur dit ook zo ziet en het vertrouwen uitspreekt in de onderwijskundige kwaliteiten van het team. Dan weten alle partijen wat ze aan elkaar hebben en wat ze van elkaar mogen verwachten. Vanuit het bedrijfsleven ben ik gewend om continu bezig te zijn met hoe het beter kan. Als schoolleider wil ik mijn team dan ook aanmoedigen verder te kijken dan de bestaande kaders en methodieken. Wat versta je onder onderwijskwaliteit? Welke doelen wil je behalen? Wanneer ben je tevreden? Pas als je dat helder hebt, kun je de hoe-vraag stellen. Ik merk dat deze benadering af en toe leidt tot weerstand of miscommunicatie. Over de taal van het onderwijs had ik tijdens de opleiding daarom graag iets meer geleerd. Het is nu soms zoeken naar de juiste woorden om de boodschap over te brengen.’
‘Ik kijk niet alleen naar wat wij leerlingen kunnen brengen, maar ook naar wat de leerlingen ons kunnen brengen. Er zit zoveel wijsheid in kinderen. Zij weten vaak haarfijn de vinger op de zere plek te leggen.’
Monique Doeleman, schoolleider
Jonge generaties klaarstomen voor de toekomst
Inmiddels heeft Monique haar diploma op zak en werkt ze als schoolleider op obs De Driemaster in Egmond aan Zee, onderdeel van ISOB. ‘Het is een kleine, vooruitstrevende en toekomstbewuste school met een inhoudelijk sterk team en betrokken ouders. Van het bestuur krijg ik bovendien alle ondersteuning die ik nodig heb. Ik kan altijd terecht bij mijn maatje in de vorm van een andere directeur binnen de stichting en ik heb een coach. Ook heb ik regelmatig contact met het bestuur. Vanuit het bestuur heb ik de opdracht meegekregen om de school verder te laten groeien en bloeien. Om dit te bereiken zet ik onder andere mijn ervaring met verandermanagement in. Verder kijk ik niet alleen naar wat wij de leerlingen kunnen brengen, maar ook naar wat de leerlingen ons kunnen brengen. Er zit zoveel wijsheid in kinderen. Zij weten vaak haarfijn de vinger op de zere plek te leggen. Wat hebben zij nodig om zich te ontwikkelen tot sociale, verantwoordelijke en daadkrachtige individuen die uiteindelijk hun eigen rol in de maatschappij kunnen vervullen? Dat gaat verder dan leren lezen, schrijven en rekenen. Het onderwijssysteem moet jonge generaties met de juiste kennis en vaardigheden klaarstomen voor de toekomst.’
Verwachtingen goed afstemmen
‘Terugkijkend op het traject, kan ik oprecht zeggen dat ik het zo weer zou doen. Wel zou ik van tevoren beter nadenken over wat ik van de opleiding en stageplek nodig heb om mij goed te kunnen ontwikkelen en daarover in gesprek gaan. Ik ben ervan overtuigd dat een zij-instromer veel kan toevoegen aan het onderwijs, mits je de wederzijdse verwachtingen goed met elkaar afstemt. Wat verwachten zij-instromer, opleiding en schoolbestuur van elkaar en van het traject en wie heeft daarbij welke verantwoordelijkheid om uiteindelijk een goede landing in de praktijk te waarborgen? Als je die vraag voorafgaand aan het traject met elkaar weet te beantwoorden, dan beschik je over een goed fundament waarop je verder kunt bouwen.’
