Het idee dat diversiteit een probleem is leeft meer bij volwassenen dan bij kinderen, vindt leraar Elise Lodder. Bij een les over seksuele geaardheid vertelde ze haar klas dat ze op vrouwen valt: ‘De kinderen reageerden gewoon leuk en gingen vervolgens over op de orde van de dag. Bij sommige volwassenen die reageerden op mijn sociale media, was dat niet zo: ik heb zelfs een paar doodsbedreigingen ontvangen. Het maakt mijn drive om het bespreekbaar te maken alleen maar sterker.’
Diversiteit en inclusie zijn brede begrippen. Wat betekent het voor Elise Lodder, een jonge leraar die sinds vier jaar voor de klas staat? ‘Ik vul het vooral praktisch in. Voor mij betekent het dat alle kinderen, wie ze ook zijn, zich veilig voelen in de klas. Ik wil ze leren dat er verschillen zijn tussen mensen in geloof, cultuur, seksuele geaardheid of wat dan ook. En dat we moeten leren om met die verschillen samen te werken en samen te leven in de maatschappij. Een maatschappij die natuurlijk ook divers is.’
Eerlijkheid in een veilige sfeer
Hoe je voor zo’n veilige sfeer zorgt, dat gaat niet van het een op het andere moment. Elise weet dat leerlingen aan het begin van het schooljaar moeten wennen aan een nieuwe groep en een nieuwe leraar. ‘De basis voor een veilige omgeving is voor mij: eerlijkheid. Als een leerling iets doet wat niet mag, dan zal ik niet snel boos worden. Als kinderen eerlijk zijn, dan kunnen we alles bespreken. Tegen liegen kan ik niet. Liegen en veiligheid gaan sowieso niet samen.’
Op de eerste basisschool waar ze na haar pabo-opleiding werkte, ging dat knellen. Het voelde niet goed toen haar leerlingen vroegen: Juf, heb jij een vriendje? En zij daarop ‘nee’ antwoordde. ‘Ze zijn op zo’n leeftijd waarop ze van alles van je willen weten. Wat je hobby’s zijn, of je getrouwd bent en of een vriendje hebt. Ik zei nee, want ik val niet op mannen, maar op vrouwen. Het zat me dwars, want als ik van kinderen eerlijkheid verlang, dan moet ik het zelf natuurlijk ook zijn.’
Goede band
Omdat ze al een goede band met deze leerlingen in groep 6 had, vanwege de stage die ze er eerder had gelopen, wilde ze het onderwerp in een speciale les over geaardheid aankaarten. Ze besprak het eerst met de directeur. ‘Dat vond ik belangrijk, omdat ze er op deze christelijke school voor kiezen om niet mee te doen aan Paarse Vrijdag. Mijn directeur had er geen enkel bezwaar tegen dat ik in die les zou vertellen dat ik op vrouwen val. Ook het team vond het een goed idee.’
Elise pakte het praktisch aan. Ze verzamelde foto’s van bekende Nederlanders, bijvoorbeeld sporters en besprak ze met de leerlingen. ‘Kun je zien waar iemand goed in is, of maakt het uit of je hetero of homo/lesbisch bent? Toen liet ik mijn eigen foto zien en vroeg: wat zouden jullie ervan vinden als ik zeg dat ik op vrouwen val? In die tijd was ik druk met TikTok, dus ik heb dat moment in de klas ook gefilmd.’
‘De reacties van de leerlingen waren heel lief en positief. Dat vind ik ook zo leuk aan kinderen! Ze horen het aan en gaan gewoon over tot de orde van de dag. Niet dat ze het vergeten, maar het maakt hen gewoon niet uit. Later hoorde ik via via dat een enkele ouder er wel vragen over had, of dat nou nodig was. De directeur heeft dat verder afgehandeld.’
Media storm
De steun van de kinderen en de school staan in schril contrast met de online reacties van sommige volwassenen. Haar TikTok-filmpje werd groot opgepakt op sociale media en belandde daardoor ook bij de landelijke media, zoals het AD en RTL-nieuws. Elise: ‘Dat had ik niet verwacht! Het betekent dat het dus nog steeds een taboe is. De reacties op TikTok waren vooral positief, maar op Facebook kwamen ook uitgesproken negatieve reacties binnen. Die onthoud je dan meer, helaas. Sommigen waren blij dat ik niet de juf van hun kind was, of ze waren bang dat hun kinderen lesbisch zouden worden. Het ging zelfs zo ver dat ik in mijn privéberichten doodsbedreigingen kreeg.’
Vanuit welke waarden je ook werkt: diversiteit moet bespreekbaar zijn, ook als het misschien lastig is.
Junior Pride
Elise liet zich er niet door uit het veld slaan. Integendeel, het maakte haar alleen maar meer strijdvaardig. Ze nam contact op met Pride Amsterdam waar ze net de mogelijkheden van voorlichting voor basisschoolleerlingen onderzochten. Nu is ze lid van de commissie Junior Pride die onderwijsprofessionals informeert over het bespreekbaar maken van seksuele- en genderdiversiteit in de klas. In de week van Pride Amsterdam is ze aanwezig in het Vondelpark op een event voor kinderen en ouders met leuke activiteiten, kraampjes, luchtkastelen en lezingen.
Inmiddels heeft Elise een overstap gemaakt naar een andere school. Sinds 2024 staat ze voor groep 7 op OBS De Knotwilg in Papendrecht. ‘Op deze school staan we bewust stil bij andere nationaliteiten, geloven en culturen, vanuit de doelstellingen van burgerschap. We besteden bijvoorbeeld aandacht aan feestdagen die daarbij horen. Natuurlijk is dat weleens lastig in het volle onderwijsprogramma, maar als je het klein houdt kun je terloops in de les aandacht besteden aan alle aspecten van diversiteit.’
Geen probleem
Op deze school is zij ook open over haar relatie. Elise: ‘Ik vertel gewoon over mijn vriendin aan de kinderen, het is geen enkel probleem. Toch merk ik wel dat seksuele voorlichting onder een vergrootglas ligt. In de week van de Lentekriebels komen ouders met vragen, over wat het inhoudt voor hun kind. Dat begrijp ik heel goed: natuurlijk bespreken we alleen onderwerpen die passen bij de leeftijd van de kinderen. Ouders moeten hierin het vertrouwen hebben in onze professionaliteit.’
Elise realiseert zich dat de schoolleiding en het bestuur veel invloed hebben op wat er wel en niet mogelijk is voor leraren: ‘De visie van de school zet de kaders neer voor jou als individuele leraar. Maar vanuit welke waarden je ook werkt: diversiteit moet bespreekbaar zijn, ook als het misschien lastig is.’
Maak het normaal
Op de vraag of ze het met de kennis van nu anders zou doen in de klas, reageert ze stellig: ‘Nee, ik zou het zeker weer zo doen. Het is namelijk nog steeds een taboe, dus ik vind het belangrijk om het normaal te maken. Ik hoop mijn leerlingen daarin te inspireren. Dat ze zich later realiseren, oh ja, mijn juf had een vriendin. En dat was ook een normaal mens!’
Tips van Elise voor meer diversiteit en inclusie
- Maak het als leraar niet te groot voor je leerlingen. Je kunt heel simpel in een dictee of verhaaltjessom ‘Gerda en Henk’ aanpassen in ‘Marieke en Jasmijn’ of ‘Mohammed en Iris’. En besteed ook eens aandacht aan een andere culturele feestdag, bijvoorbeeld met een kort filmpje.
- Maak als schooldirectie of bestuur beleid voor diversiteit en inclusie. Dat geeft leraren een steun in de rug als er ouders zijn die er problemen mee hebben.
- Misschien geen tip maar wel een wens: ik zie dat tolerantie minder wordt. Dat vind ik jammer. Ik hoop dat mensen elkaar meer in hun waarde laten en niet afgaan op vooroordelen. Daar blijf ik me voor inzetten!
