Als jonge twintiger stapte Mark Deuss in een familiebedrijf waar hij verschillende rollen vervulde. Hij begon op de boekhouding, stroomde door naar IT, werkte bijna 10 jaar vanuit een vestiging op Curaçao en werd uiteindelijk directeur. Totdat het bedrijf in Nederland stopte. ‘In die periode werd ook mijn zoon geboren. Een goed moment voor bezinning’, vertelt hij. ‘Het onderwijs vond ik altijd al interessant, dus ik besloot die interesse verder te onderzoeken.’
‘In eerste instantie overwoog ik om me in te schrijven op de pabo. Tegelijkertijd wilde ik mijn ervaring op het gebied van bedrijfsvoering en leiddinggeven graag blijven benutten. Zo kwam ik uit bij de functie van directeur en dan het liefst in het basisonderwijs. Ik wil juist in die bepalende levensfase van kinderen van betekenis zijn door goed onderwijs te faciliteren.’
Bijdragen aan het onderwijs van de toekomst
Hij maakte een selectie van een aantal zij-instroomopleidingen en vroeg aanvullende informatie op over de opleidingsprogramma’s. Daarover vertelt hij: ‘Van die selectie sprak Onderwijsadviesbureau MijnID.nu, wat nu 1801 is, mij het meest aan. Zij bieden de opleiding Schoolleider van Betekenis aan. Vooral het leren in de praktijk staat hierbij centraal. Dat past bij mij. Je krijgt in totaal zo’n veertig opdrachten die verschillende aspecten van het onderwijs omvatten waaronder de missie, visie, kwaliteit van onderwijs en huisvesting. Na afronding van de opleiding ontvang je het diploma Schoolleider Vakbekwaam. Voordat ik mij heb ingeschreven ben ik naar een voorlichtingsavond geweest. Ook heb ik gesproken met oprichter Anne Jan van den Dool. Dit was een inspirerend gesprek, waardoor ik er nog meer van overtuigd was dat dit opleidingstraject bij mij paste.’
Stagelopen tijdens de coronapandemie
Mark moest tijdens de opleiding zelf op zoek gaan naar stages, dat vond hij positief aan de opleiding. ‘Na de opleiding moet je ook zelf je weg vinden in het onderwijsveld. Zo werd ik hierop voorbereid. Mijn eerste stageschool was basisschool Adelbrecht Windekind in Groesbeek, onderdeel van SPOG. Hier kwam ik terecht via een studiegenoot. Dat was prettig, want tijdens corona was het lastig om een stageplek te vinden. Ik heb hier verschillende opdrachten en onderzoeken uitgevoerd, zoals een analyse van de missie en visie van de school en een onderzoek naar het leiderschapsprofiel. Ook het uitvoeren van lesobservaties hoorde erbij. Doordat de meeste lessen online plaatsvonden, verliep dit net even anders dan normaal het geval zou zijn. Vooral als het gaat om het observeren van de persoonlijke interactie tussen leraren en leerlingen. Dat persoonlijke contact vind ik sowieso erg belangrijk. Ik heb dan ook extra respect gekregen voor alle leraren die in deze periode hun uiterste best deden om toch zo goed mogelijk onderwijs te verzorgen.’
‘Ik weet hoe belangrijk het is om een breed gedragen missie en visie te hebben.’
Mark Deuss, schoolleider
Een frisse blik en nieuwe inzichten
‘Mijn tweede stageplek was bij een school van dezelfde stichting, basisschool Op de Heuvel in Groesbeek. Toen ik hier binnenkwam zei ik tegen de directeur ‘ik wil graag uit eerste hand ervaren wat er allemaal op je afkomt als directeur’. Dat is gelukt. Ik ben bij talrijke besprekingen aanwezig geweest en ik heb veel geleerd van het contact met de teamleden. Op het moment dat ik begon was de school gekwalificeerd als zeer zwak. Ik heb van dichtbij het verbetertraject mogen meemaken, waarna we uiteindelijk het predicaat voldoende kregen. Daarvan heb ik veel opgestoken. Bovendien kon ik met mijn unieke kennis en ervaring af en toe zorgen voor een frisse blik en nieuwe inzichten. Zo was ik nauw betrokken bij het doorvoeren van een nieuwe verbetercultuur binnen de school in samenwerking met Stichting LeerKRACHT en mocht ik bijdragen aan het herijken van de missie en visie. Vanuit het bedrijfsleven weet ik hoe belangrijk het is om een duidelijke missie en visie te hebben die door de hele organisatie gedragen worden. Het is het fundament waarop je verder kunt bouwen. Dat is in het onderwijs niet anders.’
Verder kijken dan de eigen school
‘Tot slot heb ik ook nog stagegelopen op de Montessorischool Nijmegen-Oost. Dat ik op drie verschillende plekken ervaring heb kunnen opdoen, is echt een meerwaarde. Het primair onderwijs in Nederland kent een grote verscheidenheid. Denk alleen al aan concepten als jenaplan, montessori, dalton en de vrijeschool. Daarnaast zijn er tal van regionale, culturele en religieuze verschillen. Ik vind het belangrijk om kennis op te doen van al deze onderwijsbenaderingen. In het bedrijfsleven is het normaal om je blik te verruimen en op uiteenlopende plekken te werken. Mijn ervaring is dat dit in het onderwijs minder gebeurt. Terwijl we juist veel van elkaar kunnen leren als we minder in hokjes denken. Op eigen initiatief heb ik daarom heel Nederland doorkruist om een kijkje te nemen op zoveel mogelijk scholen. Zo heb ik met diverse onderwijsprofessionals gesproken en informatie opgehaald over best practices die ik weer kan toepassen in mijn eigen werkomgeving. Ook neem ik uit mijn vorige functies kennis mee die me nu weer van pas komt. Denk aan leidinggeven, boekhouden, ICT en het werken met mensen met verschillende culturele achtergronden.’
Het onderwijs is een geweldig mooi vak, maar als zij-instromer moet je wel vasthoudend zijn.’
Mark Deuss, schoolleider
Omarm zij-instromende schoolleiders
‘Of ik met de kennis van nu opnieuw in dit zij-instroomtraject zou stappen? Dat vind ik een lastige vraag’, bekent Mark. ‘Ik vind het onderwijs nog steeds een geweldig mooi vak, maar als zij-instromer moet je wel vasthoudend zijn en je niet snel uit het veld laten slaan. Op onderwijskundig gebied begin je toch met een achterstand die je op de een of andere manier moet inlopen of compenseren. Tot op zekere hoogte voorziet de opleiding daarin, maar je moet ook veel uit de praktijk halen. Tegelijkertijd hebben onderwijsprofessionals het logischerwijs ontzettend druk, waardoor het lastig kan zijn om met juiste mensen te spreken en je kennis te verbreden. Daar komt bij dat ik veel heb moeten solliciteren, ook voor de stageplekken. Vaak kreeg ik dan te horen dat ik was afgewezen, omdat ik niet zelf voor de klas heb gestaan. Dat is jammer. Het schoolleiderstekort neemt toe, scholen die nu niet op de spreekwoordelijke boot springen, missen deze. Mijn tip aan besturen is daarom: omarm zij-instromende schoolleiders. Hard werken en een nieuwe omgeving eigen maken is voor de meeste zij-instromers geen probleem. We zijn geen starters die bij de hand genomen moeten worden. Waar we wel behoefte aan hebben, is een stevige sparringpartner binnen de organisatie bij wie we terecht kunnen als we tegen complexe onderwijskundige vraagstukken aan lopen. Inmiddels heb ik een baan heb gevonden als tijdelijke vervanger op CBS het Anker in Hasselt. Hier ben ik heel warm ontvangen door zowel het bestuur als het team. Ik ben gekoppeld aan een andere directeur binnen het bestuur, die fungeert als vraagbaak. Dat werkt heel prettig.’
