Kinderen kennis en vaardigheden bijbrengen zodat zij volwaardig meedraaien in de samenleving, dan leidt de basisschool naar deuren in de samenleving. Wij streven bewust naar een brede vorm van diversiteit en inclusie, in het onderwijsteam en in onze didactiek,’ zegt Mohammed Azaimi, bestuurder van islamitische scholenstichting IEZO in Eindhoven. ‘Contact maken met de ander en nieuwsgierig zijn horen daarbij. Ons motto is dan ook: met een warm hart, kundig hoofd en een uitgestoken hand.’
Zelf fietste de jonge Mohammed Azaimi na groep acht op de katholieke basisschool elke dag een uur heen en terug naar een lyceum in Eindhoven. Als kind van Marokkaanse migrantenouders die in de jaren ’60 voor werk naar Nederland kwamen, is hij drietalig opgevoed. Nederlands natuurlijk, maar ook Tamazight (een Berbertaal) en Arabisch. Een universitaire studie en werkervaring bij diverse organisaties brachten hem bij een bestuursfunctie van stichting IEZO waarbij drie scholen voor islamitisch basisonderwijs zijn aangesloten.
Nieuwsgierig zijn
Dat ik in aanraking kwam met verschillende bubbels, thuis, op school, tijdens mijn studie en later ook op mijn werk, heeft ervoor gezorgd dat ik makkelijk kan switchen. Maar ik voel ook begrip voor verschillende leefwerelden. Ik blijf de verbinding zoeken. Ook vanuit mijn rol als bestuurder vind ik dat belangrijk.’
De basisscholen van IEZO brengen diversiteit en inclusie over de hele breedte in de praktijk. Allereerst in de onderwijsteams die bestaan uit professionals met een diverse achtergrond. ‘We besteden bewust aandacht aan die diversiteit, maar het lerarentekort maakt het er niet gemakkelijker op. We zoeken vooral mensen die nieuwsgierig zijn en openstaan voor ons onderwijsconcept’, zegt hij. ‘Diversiteit is belangrijk want wij hebben veel leerlingen van kleur. Dan is het fijn als dat ook te zien is in je personeelsbestand. Wij streven bewust naar een brede vorm van diversiteit en inclusie; het gaat niet alleen om etniciteit, maar ook om jong en oud, man en vrouw’, vindt Mohammed.
‘Ik zou het geweldig vinden als er een afvaardiging van onze leerlingenraad in de wijkraad zou komen. Dat is diversiteit en omzien naar elkaar buiten de school, in de samenleving.’
Mohammed Azaimi, bestuurder IEZO
Openstaan en nieuwsgierig zijn gaat twee kanten uit. Dat vindt Mohammed belangrijk om te benadrukken: ‘Van onze kant moeten wij anderen ook enthousiasmeren en ons eigen verhaal vertellen. Een dialoog aangaan met mensen die verder van ons af staan. En ook vaker contacten met lerarenopleidingen en andere organisaties leggen, om te vertellen hoe wij tegen het onderwijs aankijken. Als klein schoolbestuur is dat niet zo gemakkelijk om te doen, maar het is wel nodig om vicieuze cirkels te doorbreken.’
Twintig nationaliteiten
De leerlingpopulatie op de drie basisscholen van IEZO laat ook een grote variëteit zien, met wel twintig nationaliteiten en kinderen die soms een andere thuistaal spreken. Het kunnen kinderen van Nederlandse ouders zijn, of van expats uit bijvoorbeeld Pakistan, maar ook van islamitische Oekraïners uit het Midden-Oosten of bekeerlingen uit Europese landen, legt Mohammed uit. ‘Dat betekent dat je continu op zoek bent naar wat ons bindt. Eerst was dat misschien vooral taal en cultuur, maar nu is dat veel meer gemixt. Het is een complexe opgave, want we willen niemand uitsluiten.’
Verdraagzaamheid
Op zoek gaan naar wat al die verschillende mensen bindt, hoe ziet dat eruit? Dat gaat een laagje dieper, naar gedeelde waarden waarbij ook het geloof een rol speelt, legt hij uit. ‘Als ik kijk naar het onderwijsteam en onze leerlingpopulatie dan kom je er alleen in een dialoog achter dat niet alles vanzelfsprekend is voor de ander. Dat bedoel ik met openstaan voor de ander. Niet uitgaan van aannames, maar nieuwsgierig zijn: wat betekent het voor jou? Vaak kom je dan op hetzelfde uit. Gehoord willen worden of erbij horen bijvoorbeeld. Van daaruit ontstaat verdraagzaamheid.’
Werken aan gemeenschapszin
Diversiteit en inclusie zijn op de scholen van IEZO uitgewerkt in een didactisch concept. Mohammed: ‘Onze visie is dat de basisschool moet leiden naar deuren in de samenleving. Dat betekent in de eerste plaats dat leerlingen vaardigheden aangereikt moeten krijgen om gemeenschapszin te ontwikkelen. In onze samenleving is het belangrijk dat kinderen hun stem laten horen. Maar je moet dat wel oefenen en aanleren. Dat is een belangrijke opdracht voor het onderwijsteam, zij moeten dat op de goede manier voorleven. Wij brengen het bijvoorbeeld in de praktijk met samenwerkend leren, dus dat houdt in overleggen, luisteren en leren van elkaar.’
Democratische cultuur
‘Daarnaast werken we aan een democratische cultuur op onze school’, vertelt hij enthousiast, ‘leerlingen kunnen deelnemen aan de leerlingenraad en hebben inspraak. Ik zou het geweldig vinden als er een afvaardiging van onze leerlingenraad in de wijkraad zou komen. Dat is diversiteit en omzien naar elkaar buiten de school, in de samenleving. Laten we vooral kinderen helpen in hun zoektocht van de kleine wereld naar de grote, open wereld. Natuurlijk hebben ze daar begeleiding en oefening bij nodig, net als leren fietsen met zijwieltjes. Vanuit het gezin en de school. Ons motto is: met een warm hart, kundig hoofd en een uitgestoken hand.’
‘Wij streven bewust naar een brede vorm van diversiteit en inclusie; het gaat niet alleen om etniciteit, maar ook om jong en oud, man en vrouw.’
Mohammed Azaimi, bestuurder IEZO
Rolmodellen vind je op veel plekken
Op een diverse school zijn rolmodellen uiteraard belangrijk, vindt Mohammed. Daarom brengt de school vakmensen in de school die dichtbij de leerlingen staan. Zoals chef-kok Mounir, bekend van 24Kitchen en omroep Max, die bij de themalessen over gastronomie en voedsel komt koken. ‘Met zo’n rolmodel ervaren kinderen wat je allemaal kunt doen in de wereld. We zorgen voor een rijk aanbod zodat zij hun talenten kunnen ontwikkelen. Dat doen we ook met mbo’ers die hier stage lopen of met internationale techniekbedrijven uit de buurt.’
Wie zijn eigen rolmodel was? ‘Allereerst mijn ouders! Ik ben dankbaar voor het warme gezin waarin ik opgroeide. Mijn ouders, oorspronkelijk analfabeet, hebben ons altijd gestimuleerd om ons te ontwikkelen. Eén van mijn dierbaarste jeugdherinneringen is met mijn vader naar de bieb en dan met een stapel boeken naar huis gaan. Zo werd mijn wereld steeds groter.’
Tips van Mohammed Azaimi voor meer diversiteit en inclusie
- Wat iedere schoolbestuurder zou moeten doen: neem je leerlingen als vertrekpunt in de maatschappelijke opgave. Kijk wat zij nodig hebben, niet wat jouw onderwijs nodig heeft.
- Als schoolbestuur en leraren moet je voorleven wat je nastreeft. Ga spanningen niet uit de weg als iemand ver van je af staat. Maak eerst verbinding met de ander, pas dan ontstaat verdraagzaamheid.
- Zoek naar een brede vorm van inclusie en breng mensen bij elkaar. Dus niet alleen in je school, maar ook daarbuiten. Koppel bijvoorbeeld leerlingen en ouderen aan elkaar in een ouderencentrum in de wijk.
Meer lezen
Ook aan de slag met diversiteit en inclusie in jouw schoolorganisatie? Het Arbeidsmarktplatform PO verzamelde praktijkvoorbeelden van inclusief personeelsbeleid binnen en buiten de sector. Daarnaast zetten we kijk- en luistertips voor je op een rij om je op weg te helpen met het bewust omgaan met het diversiteitsbeleid in jouw organisatie. Bekijk de praktijkverhalen en onze lees- en luistertips op de informatiepagina Aan de slag met diversiteit en inclusie.
