Hoe ondersteunen we mensen die de overstap willen maken naar een baan in het onderwijs? Het landelijk Onderwijsloket geeft advies en informatie bij het begin van de medewerkersreis; de reis die mensen maken binnen een schoolorganisatie. Adviseur Jens Favier vertelt meer over de activiteiten van het loket.
Het landelijk Onderwijsloket ging in 2020 van start op initiatief van de Vereniging Hogescholen en Universiteiten van Nederland. ‘Wij zijn begonnen met een simpele webpagina’, aldus Jens. ‘Die hebben we doorontwikkeld tot een kennisbank met veel artikelen. Vervolgens kwam er een onderwijsnavigator bij, waarin alle regionale loketten en lerarenopleidingen te vinden zijn. Toen we in het najaar van 2020 van start gingen met digitale evenementen is het balletje echt gaan rollen qua naamsbekendheid. Sindsdien zijn onze adviestaken sterk toegenomen.’
Start van de reis
Een team van acht medewerkers informeert en adviseert mensen die willen overstappen naar het onderwijs (po, vo en mbo) bij het begin van hun medewerkersreis. Dit gebeurt via e-mail en/of telefonisch. ‘Een informatie- en adviesgesprek duurt 20 tot 30 minuten. Mensen benaderen ons met hele concrete of juist hele algemene vragen. We vertellen onder meer wat ze kunnen verwachten, welke routes er zijn, hoe het zij-instroomtraject werkt en waar mensen een lerarenopleiding kunnen volgen. Met als doel de persoon na het gesprek door te verwijzen naar een regionaal loket of een onderwijsinstelling. Sinds de start hebben wij ruim 5.400 adviesaanvragen ontvangen. Een deel van de websitebezoekers vraagt geen advies, maar gaat zelf op zoek naar informatie. Dat zegt iets over de kwaliteit van onze artikelen en de mensen die met ons meelezen.’
Eén aanspreekpunt
Het Onderwijsloket heeft stevige banden opgebouwd met regionale onderwijsloketten in het hele land. Zij kunnen onder meer samen met schoolbesturen meeloopdagen organiseren om kandidaten te laten ervaren wat onderwijs is. Besluit een kandidaat de overstap te maken, dan wordt er een match gezocht met een opleiding of school. De kandidaat bereidt zich voor door bijvoorbeeld de toelatingstoetsen voor de pabo te doen. Hierna gaat diens onderwijsloopbaan van start. Jens: ‘De samenwerking met landelijke onderwijsloketten verloopt prettig. Wij horen wel regelmatig van potentiële overstappers dat zij bij het begin van het traject overweldigd worden door informatie en tijdens de reis één centraal aanspreekpunt missen. Mensen starten dan ook op verschillende plekken hun traject. Vervolgens moeten ze door een hele keten heen. Ze vinden het vaak prettig om één contactpersoon te hebben die hen begeleidt vanaf het begin tot op het moment dat ze in het onderwijs aan het werk gaan. Je voorkomt hiermee dat kandidaten afhaken, wanneer ze bijvoorbeeld een schoolbestuur benaderen en geen reactie krijgen. Dat begrijpen mensen niet. Je hoort en leest toch overal dat er een lerarentekort is? Kandidaten die zoiets meemaken, vallen nu nog vaak tussen wal en schip en denken: ‘Laat maar, ik blijf wel bij mijn huidige baan.’’
Knelpunten en kansen
Deze en andere knelpunten heeft het Onderwijsloket in kaart gebracht, met daaraan gekoppeld ook kansen. Zo bieden niet alle scholen meeloopdagen aan, dat is een verbeterpunt volgens Jens. ‘Ook in regio’s waar het personeelstekort nog niet echt nijpend is, zou dit wel wenselijk zijn. Het is belangrijk voor de oriëntatie van potentiële overstappers dat ze een keer kunnen meelopen binnen een school.’ Uit cijfers van het afgelopen jaar concludeert het Onderwijsloket dat nog best veel mensen de overstap willen maken, maar dat niet iedereen aan een zij-instroomtraject begint. Potentiële kandidaten zonder hbo-bachelor kunnen bijvoorbeeld niet starten met het traject, ook niet als ze meerdere jaren werkervaring hebben op hbo+-niveau. Zij breken de medewerkersreis vaak ontmoedigd af. Volgens Jens gaat het om een grote en groeiende groep die niet aan bod komt. ‘Er is natuurlijk niet voor niets een opleidingseis gesteld aan het vak van leraar, maar wellicht moeten we ook meer naar competenties en vaardigheden kijken. Misschien in de vorm van een EVC-onderzoek, waarbij gekeken wordt naar eerder verworven competenties (EVC). Als je op je 17de een mbo4-diploma hebt behaald, maar inmiddels al dertig jaar werkervaring hebt in een hogere functie, heb je natuurlijk wel een persoonlijke ontwikkeling doorgemaakt. Verder is het lastig dat er voor onderwijsondersteunende functies geen wettelijke opleidingseisen worden gesteld. Dit zorgt voor onduidelijkheid bij het advies. Het mbo heeft wel een raamwerk waaraan instructeurs moeten voldoen. Iets soortgelijks voor onderwijsondersteunend personeel in het primair onderwijs zou ook bij scholen duidelijk scheppen en ruis wegnemen.’
Doelstellingen
In 2022 heeft het Onderwijsloket de vooropgestelde doelen op het vlak van advisering, tools en websitebezoeken ruimschoots gehaald. ‘Op dit moment zijn we een nieuwe, interactieve routetool aan het testen waarmee mensen zichzelf van advies kunnen voorzien. Daarvoor beantwoorden ze een aantal vragen. Welke opleidingen hebben ze? Welke functie in het onderwijs ambiëren ze? Daar komen dan allemaal routes uit, van vmbo tot PhD. Met behulp van de tool zie je welke stappen je moet zetten om een lesbevoegdheid te behalen. We gaan de tool binnenkort op de website plaatsen. Voor 2023 hebben we ons als doel gesteld twee keer een tevredenheidsonderzoek te doen bij onze doelgroep. We willen een gemiddelde score van 4,5 halen op een schaal van 5. Verder gaan we volgend jaar een opleiding tot schoolleider definiëren en minimaal elf online events aanbieden. En natuurlijk zorgen wij er continu voor dat we onze kennis en adviesvaardigheden up-to-date houden!’
