Samenwerken is vermenigvuldigen: literatuurstudie naar de samenwerking met kinderopvang, jeugdhulp en voortgezet onderwijs

Schoolorganisaties in het primair onderwijs werken steeds vaker samen met partners buiten het onderwijs. Zo zijn de gemeente, de zorg en de kinderopvang belangrijke samenwerkingspartners om de ontwikkeling van kinderen te bevorderen en kansenongelijkheid te verkleinen. Maar welke samenwerkingsvormen zijn er allemaal? Welke effecten hebben de samenwerkingsvormen op onderwijsmedewerkers? En welke factoren bevorderen of belemmeren de samenwerking? Om die vragen te beantwoorden, voerde het Arbeidsmarktplatform PO een literatuurstudie uit. Daaruit blijkt dat samenwerking met andere organisaties of domeinen positieve effecten kan hebben op de kwaliteit van het werk in het primair onderwijs.

De samenwerking van schoolorganisaties met partners van buiten het onderwijs is de afgelopen jaren flink toegenomen. Dat heeft te maken met ontwikkelingen zoals de invoering van de Wet passend onderwijs waardoor meer samenwerking met de jeugdhulp nodig is en het Nationaal Programma Onderwijs dat om meer afstemming vraagt met de gemeente. Daarnaast werken het basisonderwijs en de kinderopvang steeds vaker samen om een doorgaande leer- en ontwikkellijn voor kinderen te realiseren. Denk aan Integrale Kindcentra (IKC’s) waar onderwijs, opvang en welzijnsactiviteiten zijn samengevoegd.

Bevorderende factoren voor samenwerking

In de literatuurstudie zetten we ook op een rij wat nodig is om effectief samen te werken met andere sectoren:

• Gedeelde visie, urgentie en doelen: de inhoudelijke behoefte aan samenwerking en het gevoel van urgentie moeten uit de professionals zelf komen. Voor een goede samenwerking is het belangrijk dat professionals goed met elkaar in gesprek gaan over de reden van samenwerking en dat ze de belangen expliciteren. Alle professionals moeten de doelen onderschrijven en uitdragen.
• Betrokken leiderschap: voor het vergroten van het draagvlak van samenwerking is een betrokken leidinggevende nodig die de noodzakelijke randvoorwaarden creëert, zoals wederzijds vertrouwen. Zelfs geïntegreerd leiderschap is mogelijk: één gezamenlijk bestuur. Dat werkt bijvoorbeeld goed bij het 10-14 onderwijs.
• Vertrouwen: voor een succesvolle en effectieve samenwerking is vertrouwen tussen samenwerkingspartners, wederzijdse erkenning en gelijkwaardigheid belangrijk.
• Gezamenlijke reflectie en monitoring: voor duidelijkheid over rollen en verantwoordelijkheden en eventueel aanpassing van afspraken en doelen.
• Nabijheid en ontmoeting: voor kennisuitwisseling.
• Resultaatgerichte aanpak: het is van belang dat de eigen werkwijze ondergeschikt is aan de gezamenlijke werkwijze voor het oplossen van problemen.
• Gezamenlijke professionalisering, voldoende tijd en middelen.

Meer lezen

Wil je meer weten de verschillende vormen van samenwerkingen en hun effect op de onderwijskwaliteit? Lees dan de literatuurstudie Samenwerken is vermenigvuldigen.