Bas de Vente werkte op verschillende scholen als leraar, schooldirecteur en sinds kort weer als leraar, nu op De Bosruiter, basisschool voor nieuwkomers. En ja, hij zit in een rolstoel. Heeft Bas daardoor belemmeringen ervaren in zijn loopbaan en welke tips heeft hij voor leraren en schoolleiders? Een verhaal over de persoonlijke ervaring van een onderwijsmens in hart en nieren, met een leeswaarschuwing: ‘Je zult vooral positieve dingen van mij horen!’
Zo veel schakeringen in de mens: verschillen in geaardheid, religie of afkomst, met of zonder fysieke of psychische beperkingen. Iedereen hoort erbij, vindt Bas de Vente: ‘Tenminste, zo zou het moeten zijn! Voor mij zijn diversiteit en inclusie grote, abstracte begrippen. Ik wil het liever concreet maken. Het is niet vanzelfsprekend, daarom moet je het benoemen. Op de school waar ik als directeur werkte, stelden we elke maand een thema centraal. Toen het mijn beurt was voor deze Regel van de maand, ging ik rond met de tekst: ‘Iedereen is anders, maar iedereen is gelijk.’ Bij het begin van mijn spierziekte heb ik een grote sportactie georganiseerd, waarvan de opbrengst naar een goed doel ging: Scoor voor anderen. Ook met de boodschap hoe anders je ook bent, je hoort erbij.’
Als gevolg van een progressieve spierziekte zit Bas sinds vijf jaar in een rolstoel; een hulpmiddel dat hij steeds vaker nodig heeft. ‘Het is een geleidelijk traject; het is wat het is. Het maakt me niet meer of minder bijzonder. Ik heb iets aan mijn benen, maar verder ben ik gewoon hetzelfde.’
Mijn plek is voor de groep
De loopbaan van Bas startte direct na de pabo, zo’n dertig jaar geleden. Hij maakte zijn onderwijsmeters van de kleutergroep tot en met groep acht; fulltime en in een duobaan. Langzaam groeide hij ook in het leidinggeven, van coördinator, adjunct-directeur tot schooldirecteur, nadat hij daarvoor een opleiding had afgerond. In die functie maakte Bas een fusie mee en stapte hij daarna over naar een andere school. ‘Het is niet dat ik mijn loopbaan van tevoren zo had uitgestippeld. In mijn vorige baan als schoolleider merkte ik echter, ook door de coronaperiode, dat het fysiek en mentaal veel van me vergde. Na gesprekken met een coach voelde ik van binnen: mijn plek is voor de groep.’
Sinds 2023 werkt hij dus weer als leraar. Op De Bosruiter, een basisschool voor nieuwkomers in Zeewolde die, zoals de website vermeld staat, diversiteit omarmt. ‘Na een meeloopdag was ik verkocht. Er is zo veel enthousiasme in de directie en in het team. Ik heb een kleine groep leerlingen in een stamgroep, die ieder op hun niveau over de hele dag verspreid les krijgen van verschillende leraren. Daardoor voel je heel sterk de gezamenlijke verantwoording. Je moet het samen doen! Dat geeft mij energie.’
‘Diversiteit en inclusie zijn niet vanzelfsprekend. Daarom moet je het steeds benoemen en er open over spreken’
– Bas de Vente, leraar De Bosruiter
Meedenken over oplossingen
Als gevolg van zijn beperking heeft hij in zijn loopbaan als leraar en schooldirecteur alleen soms praktische belemmeringen ervaren. Bijvoorbeeld een vergadering in een oud schoolgebouw op de eerste verdieping zonder lift. Of een trapje bij de voordeur, waardoor hij niet zelf met de leerlingen naar binnen kon. Een collega nam dat dan van hem over, terwijl hij door de zij-ingang naar binnen ging. ‘Lastig, maar ik merk dat mensen graag meedenken over oplossingen. Bij de nieuwbouw van deze school was rekening gehouden met lage drempels, maar die waren niet goed uitgevoerd. Nu kan ik best even uit mijn rolstoel stappen, maar de directeur vond dat geen goed idee. Hij heeft het de aannemer in orde laten maken.’
Twijfels bespreken
Open zijn op het werk is heel belangrijk, vindt hij. Een collega vertrouwde hem toe dat ze haar twijfels had gehad toen hij werd aangenomen op school. ‘Ze vertelde dat ze toen dacht: kan jij dat wel, hoe ga jij dat doen in die rolstoel? Ik was blij dat ze dat durfde te zeggen, want daardoor konden we het erover hebben. Bij mij is het glas dus altijd halfvol: ik doe gewoon alles wat een ander ook doet. Deze collega zei me ook dat ze nu die hele rolstoel niet eens meer opmerkte.’
Denk in mogelijkheden
Belemmeringen in het onderwijs waar hij zich zorgen over maakt, hebben niet met hem persoonlijk te maken maar wel met inclusiviteit. ‘Ik denk aan een stagiaire op een vorige school die zich niet thuis voelde vanwege haar culturele achtergrond. Ook ken ik verhalen van schoolbesturen die streng zijn bij de toelating van zorgleerlingen of leerlingen met een andere culturele achtergrond omdat ze bang zijn dat de schoolresultaten achteruitgaan. Ik vind dat je moet denken in mogelijkheden en niet in beperkingen. Timmer het niet van tevoren dicht. Neem die leerlingen aan en kijk dan hoe je het kunt oplossen. Dat merk ik ook op deze school. Onze directie straalt uit: deze kinderen zijn hier op onze school, nu gaan we kijken wat ze nodig hebben. Veel leerlingen hebben namelijk traumatische ervaringen, ze missen natuurlijk de steun van familie en vrienden uit hun land. Als leerkracht is het belangrijk om hen een veilige omgeving met veel structuur te bieden. En per geval te bekijken welke ondersteuning of zorg zij nodig hebben. Omdat je die steun en ruimte van de schoolleiding krijgt, is het fijn werken.’
Op ooghoogte van de kinderen
Reacties van ouders en kinderen op het gegeven dat hij in een rolstoel zit, zijn eigenlijk nooit een probleem, zo is zijn ervaring. Soms zelfs hartverwarmend. Bas: ‘Een ouder zei me eens: het is heel mooi dat jij altijd op ooghoogte van de kinderen bent. Dat had ik me niet gerealiseerd; dat is ook mooi. Kinderen zijn zonder uitzondering positief, ze zijn altijd hulpvaardig.’ Maar hij wil het niet mooier maken dan het is, want vooroordelen maakt hij ook mee, bijvoorbeeld op straat. ‘Mensen kijken over je heen en spreken soms alleen mijn vrouw aan. Ik maak daarom direct contact om hen niet de kans te geven me te negeren en zeg gewoon: goedemorgen! Dan zie je ze wel een beetje schrikken. Ik wil absoluut niet zielig zijn, en kijk juist naar wat er wel kan.’
‘Dat positieve wil ik ook uitstralen in het onderwijs. Natuurlijk is het soms druk en zwaar, maar hé: we hebben een prachtig beroep. Als je ziet hoe enthousiast de leerlingen hier elke dag voor de deur staan en willen leren. Dat ze vragen om je gitaar te pakken. Werken in het onderwijs is zo belangrijk en betekenisvol!’
Tips van Bas de Vente voor meer diversiteit en inclusie
- Wacht niet tot een medewerker of een leerling met een beperking bij je aanklopt. Ga gewoon eens kijken op een school waar ze er ervaring mee hebben, zodat je als schoolorganisatie bent voorbereid.
- Denk als schoolleider vanuit kansen en mogelijkheden, dat geeft je team ruimte en vertrouwen. Laat het glas alsjeblieft halfvol zijn. Ook voor je leerlingen.
- Kijk als schoolleiding en bestuur ook eens kritisch naar jezelf in het kader van burgerschap en de waarden en normen die je je leerlingen wilt meegeven. Leef je die ook zo voor vanuit de school? Als je zegt, we hebben oog voor elke leerling, doe je dat dan ook werkelijk? Ben je echt bereid om tegen een leerling te zeggen: kom eerst binnen, dan kijken we daarna wat je nodig hebt?
Meer lezen
Ook aan de slag met diversiteit en inclusie in jouw schoolorganisatie? Het Arbeidsmarktplatform PO verzamelt praktijkvoorbeelden van inclusief personeelsbeleid binnen en buiten de sector. Daarnaast zetten we kijk- en luistertips voor je op een rij om je op weg te helpen met het bewust omgaan met het diversiteitsbeleid in jouw organisatie. Bekijk het kennisdossier
