Geef starters de tijd

Blog van Jacqueline de Jong, leerkrachtbegeleider bij zes schoolbesturen en de VPR Pool in Voorne-Putten

Samen met een collega heb ik de afgelopen vier jaar tientallen startende leerkrachten intensief begeleid bij verschillende schoolbesturen in Voorne-Putten. Met succes: in die tijd hebben slechts drie van hen het onderwijs verlaten. Landelijk ligt de uitval onder starters rond de 20 procent. Ik merk dat zij tegen meerdere zaken aanlopen die hun werkdruk kunnen verhogen, zoals orde houden, het wennen aan de plotselinge verantwoordelijkheid, stress van randzaken, het inplannen van het schooljaar, lastige ouders, starre collega’s en grote klassen. De volgende praktijktips kunnen je als school of schoolbestuur helpen om starters beter te begeleiden.

Geef starters een ‘maatje’

Startende leerkrachten hebben een maatje nodig: een ervaren collega die ze om advies kunnen vragen. Een directeur zegt vaak: ‘Je kan altijd bij iedereen binnenlopen’, maar de meeste starters doen dat niet. Ze vinden dat ze hun problemen zelf op moeten lossen. Een maatje kan regelmatig de klas van de starter binnenlopen en even met ze gaan zitten. Het is belangrijk dat die collega niet betweterig is en niet zijn of haar eigen methoden probeert op te leggen aan de starter.

Maak het ze in het begin niet te moeilijk

Zet een starter niet voor de meest problematische klas. Laat hem of haar ook niet meer dan twee verschillende groepen per week doen. Zelfs dat is al pittig. Dit klinkt logisch, maar ik zie het soms gebeuren dat beginnende leerkrachten meteen in het diepe worden gegooid. Door het lerarentekort kunnen er onwenselijke situaties ontstaan. Ik zou directeuren willen adviseren om dat in de groep te bespreken en de starter zoveel mogelijk te ontzien. Je wilt voorkomen dat de nieuwe kracht binnen een jaar weer vertrokken is.

Geef ze de tijd

Om te voorkomen dat starters het onderwijs de rug toekeren, moeten we inzien dat het jaren duurt voordat je het vak van leraar echt onder de knie hebt. Geef ze echt drie jaar de tijd om basisbekwaam te worden. Ze hoeven niet direct alles te weten. Met goede begeleiding lukt het beginnende leerkrachten om grip te krijgen op hun werk en ervan te kunnen genieten. Want het vak mag de afgelopen jaren steeds intensiever zijn geworden; het leraarschap is nog steeds geweldig!

Zorg voor een goed begeleidingsplan

Als je de begeleiding van starters goed wilt organiseren, moet je als bestuur of als school een plan maken. Wij hebben ervoor gekozen om starters onafhankelijk te begeleiden. Mijn collega en ik leggen geen verantwoording af aan de schooldirecteur. Wij zijn er echt voor de starter. Daarvoor overleggen we natuurlijk wel met de directeuren. Zorg er als bestuur ook voor dat de begeleiding goed is geborgd. Maak het niet een taak voor iemand ernaast. Ik heb dit werk drie jaar lang gedaan naast het lesgeven. Dat was pittig en niet ideaal.

Zorg voor een goede coach

Zet coaches in, die goed les kunnen geven en dat over kunnen brengen op anderen. En geef de coach het liefst een onafhankelijke positie.

Dan nog een paar tips voor de coach:

• Zorg dat je altijd bereikbaar bent. Dat wordt enorm gewaardeerd. Ik communiceer zelf veel via WhatsApp. Dat zijn jonge mensen gewend. Als het met een starter niet goed gaat, gooi ik mijn agenda om en kom ik zo snel mogelijk langs.
• Zorg ervoor dat starters zich niet op de vingers gekeken voelen. Probeer geen kloon van jezelf te creëren. Iedereen doet het op zijn eigen manier.
• Geef tips, maar geen dwingende adviezen. Ze moeten zelf in actie komen.
• Vraag bij kleine signalen door. Soms tippen starters in een halve zin iets aan, of betrekt kort hun gezicht. Vaak zit daar meer achter.
• Houd goed contact met alle betrokkenen rond de starters, met name de schooldirecteuren.
• Wees alert op prestatiedruk bij starters, zeker tijdens de Cito-periode. Die druk kan veel stress veroorzaken.