Home Kennisbank

Onze kennisbank

verschillende publicaties en rapportages over de arbeidsmarkt primair onderwijs

Groeit of daalt het aantal leerlingen in het primair onderwijs? In hoeverre ontstaat er de komende jaren een tekort aan leraren in de sector? En hoe tevreden is het personeel in het primair onderwijs met hun werk? Als kenniscentrum houdt het Arbeidsmarktplatform PO het bij. Op deze pagina vind je alle belangrijke kerngetallen over de arbeidsmarkt in het primair onderwijs, zoals de ontwikkeling van het aantal leerlingen, de werkgelegenheid en prognoses over het aantal onvervulde vacatures. Daarnaast kun je publicaties van het Arbeidsmarktplatform PO raadplegen en een selectie vinden van onderzoeken naar feiten en cijfers in het primair onderwijs zoals van het Ministerie van OCW.

Algemeen – Arbeidsmarkt primair onderwijs

Samenwerken met de kinderopvang, jeugdhulp en het voortgezet onderwijs (1)

Schoolorganisaties werken steeds vaker samen met partners buiten het onderwijs. Zoals de gemeente, zorg en kinderopvang. Welke samenwerkingsvormen zijn er allemaal? Welke effecten hebben de samenwerkingsvormen op onderwijsmedewerkers? En welke factoren bevorderen of belemmeren de samenwerking? Om die vragen te beantwoorden, voerde het Arbeidsmarktplatform PO een literatuurstudie uit.

Downloads

Sectoranalyse primair onderwijs (1)

Het Arbeidsmarktplatform PO heeft in kaart gebracht hoe de arbeidsmarkt er nu en over vijf jaar uitziet en wat bekend is over duurzame inzetbaarheid, langer doorwerken en eerder uittreden. Op basis hiervan zijn conclusies en eerste aanknopingspunten voor beleid opgesteld.

Downloads

Regionale Aanpak Personeelstekort (RAP) (2)

Downloads

Wat maakt een werkomgeving aantrekkelijk? (2)

In het primair onderwijs zijn de personeelstekorten een groot en groeiend probleem. Voor veel scholen is het op dit moment moeilijk om geschikt personeel aan te trekken en naar verwachting blijft dat de komende jaren moeilijk. De prognose is dat er in 2025 een extra leraren- en directeurentekort is van circa 1.450 fte boven op het huidige tekort. Daarom is het niet alleen belangrijk om nieuw onderwijspersoneel aan te trekken, maar ook om zittend personeel voor de sector te behouden. Een aantrekkelijke werkomgeving kan hier een bijdrage aan leveren.

Downloads

Verkenning Anders organiseren in het po (1)

Schoolbesturen die samen in de regio personeelsterkorten willen aanpakken, hadden in het voorjaar van 2020 de mogelijkheid hiervoor subsidie aan te vragen. De financiering van deze subsidie vindt plaats vanuit de subsidieregeling Regionale Aanpak Personeelstekorten (RAP). In totaal zijn er 42 RAP-aanvragen vanuit het primair onderwijs toegekend. 28 RAP-aanvragen hebben in hun plannen activiteiten opgenomen voor het thema ‘Anders organiseren en innovatieve ideeën’. Dit is één van de actielijnen binnen de landelijke aanpak van het lerarentekort. In deze factsheet staat een overzicht van de aanvragen die binnen het thema Anders organiseren zijn toegekend.

Downloads

Factsheet: de gevolgen van de coronacrisis in beeld (2)

Samenvatting van peilingen onder leraren, HRM’ers, schoolleiders, onderwijsondersteunend personeel en bestuurders in het primair onderwijs van maart tot en met juli 2020.

Downloads

Lerarentekort: trends en achtergronden (1)

Arbeidsmarktplatform PO heeft arbeidsmarktinformatie verzameld over de zes hoofdlijnen van de landelijke aanpak van het lerarentekort. In de analyses vind je kwantitatieve en kwalitatieve gegevens over de zes hoofdlijnen.

Downloads

Regionale arbeidsmarktanalyses primair onderwijs 2021 (1)

Het Arbeidsmarktplatform PO heeft achttien regionale arbeidsmarktanalyses opgesteld. In de analyses vind je cijfermatige ontwikkelingen op de arbeidsmarkt in het primair onderwijs per regio.

Downloads

Arbeidsmarktanalyses (7)

Om als sector goed in te kunnen spelen op ontwikkelingen, is het van belang een helder beeld te hebben van de aard en omvang van de arbeidsmarkt, nu en in de toekomst. Het Arbeidsmarktplatform PO stelt daarom jaarlijks een arbeidsmarktanalyse voor het primair onderwijs op. In de arbeidsmarktanalyse worden de belangrijkste kwantitatieve en kwalitatieve ontwikkelingen op de arbeidsmarkt in het primair onderwijs uiteengezet en toegelicht

Downloads

Onderwijsatlas (4)

De Onderwijsatlas primair onderwijs bestaat uit een breed scala aan geografische kaarten, grafieken en kengetallen. Deze gegevens bieden een samenhangend beeld van recente en toekomstige ontwikkelingen op de arbeidsmarkt in het primair onderwijs. De geografische kaarten brengen bovendien in één oogopslag regionale verschillen in kaart. Een belangrijk gegeven, omdat de arbeidsmarkt in het primair onderwijs een regionale arbeidsmarkt is. De onderwijsatlas verschijnt iedere twee jaar.

Downloads

Regionale arbeidsmarktrapportages OCW (14)

In opdracht van het Ministerie van OCW stelt onderzoeksbureau CentERdata regionale arbeidsmarktprognoses voor het primair onderwijs op. In deze publicaties vind je meer informatie over de verwachte tekorten aan leraren per regio.

Downloads

Thema-analyses Personeels- en Mobiliteitsonderzoek (4)

Het Arbeidsmarktplatform PO heeft vier thema-analyses uit laten voeren op het Personeels- en mobiliteitsonderzoek 2014 (POMO). POMO wordt vanaf 1999 - 2000 periodiek uitgezet door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. In POMO worden verschillende vragen gesteld over een aantal belangrijke thema’s op het gebied van arbeidszaken, zoals mobiliteit, professionalisering en tevredenheid. In de thema-analyses wordt ingegaan op mobiliteit in het primair onderwijs, tevredenheid en werkbeleving, professionalisering en inzetbaarheid en HRM-beleid.

Downloads

Arbeidsmarktmobiliteit (2)

In opdracht van het Arbeidsmarktplatform PO is onderzocht hoe de arbeidsmobiliteit van leraren zich de afgelopen vijf jaar heeft ontwikkeld en welke factoren daarbij een rol spelen.

Downloads

Verkenning schoolleiders in het primair onderwijs (1)

Wat is bekend over het tekort aan schoolleiders? Hoe staat het met de vraag naar en het aanbod aan schoolleiders? Het Arbeidsmarktplatform PO heeft dat verkend en daarbij is gekeken naar een mogelijk kwantitatief en kwalitatief schoolleiderstekort. Er zijn diverse aanwijzingen zijn voor een krappe arbeidsmarkt.

Downloads

Trendanalyse sociale zekerheid (1)

Door het lerarentekort is iedereen met een pabo-diploma nodig in het primair onderwijs. Wat is het arbeidspotentieel van leerkrachten die nu gebruikmaken van sociale zekerheidsregelingen, zoals de WW of de WIA? En kan de beperking van ziekteverzuim het arbeidsvolume voor de sector vergroten? In deze trendanalyse worden de ontwikkelingen in het gebruik van WW- en WIA-uitkeringen en het ziekteverzuimpercentage bekeken in het licht van het lerarentekort in het primair onderwijs.

Downloads

SWOT analyse van de arbeidsmarkt primair onderwijs (2)

Een grotere instroom op de pabo en betere baankansen voor starters zijn enkele sterke punten van de huidige arbeidsmarkt in het primair onderwijs. Daartegenover staan zwakke punten als het lerarentekort en de vergrijzing. Het Arbeidsmarktplatform PO analyseerde al deze factoren en bracht ze in kaart. Zo worden de kansen en knelpunten duidelijk die belangrijk zijn voor strategisch beleid.

Downloads

Personeelsbeleid

Mentoring zij-instroom (3)

Het onderwijs en de financiële sector hebben de handen ineengeslagen om financiële experts naar een baan voor de klas te begeleiden. Daarom startte het Arbeidsmarktplatform PO samen met ABN AMRO in 2021 met een mentoringprogramma. In deze pilots ondersteunen mentoren een mentee om de overstap van de financiële sector naar het onderwijs soepel te laten verlopen.

Downloads

De inzet en loopbaanpaden van onderwijsassistenten en lerarenondersteuners (1)

Door tekorten en (tijdelijke) subsidies neemt het aantal onderwijsassistenten en lerarenondersteuners in het primair onderwijs snel toe. Het is belangrijk om goed inzicht te krijgen in hoe zij bijdragen aan het onderwijs en in hoeverre er ruimte is om nog beter gebruik te maken van hun capaciteiten. Deze verkenning van het Arbeidsmarktplatform PO geeft inzicht in de inzet en loopbaanpaden van onderwijsassistenten en lerarenondersteuners.

Downloads

Deeltijd werken in het primair onderwijs (1)

Het stimuleren van mensen die meer uren willen werken, is een kansrijke optie om de krapte op de arbeidsmarkt te verminderen. Welke factoren zijn van invloed op deeltijdwerken in het primair onderwijs? En welke mogelijkheden zijn er om een langere werkweek te stimuleren? Om hier inzicht in te geven, voerde het Arbeidsmarktplatform PO de verkenning ‘Deeltijdwerken in het primair onderwijs’ uit.

Downloads

Werven en behouden van schoolleiders (2)

Het primair onderwijs kampt naast het lerarentekort ook met een tekort aan schoolleiders. Mede dankzij een aanstaande golf van pensioneringen is de verwachting bovendien dat het schoolleiderstekort de komende jaren alleen maar toe zal nemen. Wat zijn kansrijke initiatieven om schoolleiders te werven en te behouden? Met de verkenning Werven en behouden van schoolleiders brengt het Arbeidsmarktplatform PO deze initiatieven in beeld. Uit deze verkenning bleek de inzet van aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden mogelijk nog een onbenutte kans is. Dit was dan ook de aanleiding voor een nieuwe verkenning van het Arbeidsmarktplatform PO naar de manier waarop schoolorganisaties arbeidsvoorwaarden kunnen inzetten bij het werven en behouden van schoolleiders.

Downloads

Diversiteit in het po (2)

Recent wordt er meer aandacht besteed aan diversiteit aan de top bij (semi-)publieke organisaties. Deze blijven in het algemeen achter bij de diversiteitsontwikkeling in het bedrijfsleven. Voor het primair onderwijs wil ook het Arbeidsmarktplatform PO diversiteitsbeleid hoger op de agenda zetten. Dit vindt zijn grondslag in deze twee verkenningen

Downloads

Startende leraren in coronatijd (3)

Verkenning van begeleiding van startende leraren in het primair onderwijs en de gevolgen van de coronacrisis

Downloads

Handreiking: Aan de slag voor de klas! (1)

Wat is nodig om een carrièreswitch van de financiële sector naar het onderwijs soepel te laten verlopen? Uit welke stappen bestaat deze overstap eigenlijk en wie is waar verantwoordelijk voor? In de handreiking Aan de slag voor de klas! hebben het Arbeidsmarktplatform PO en Voion de verschillende fases van de carrièreswitch uitgewerkt.

Downloads

De (arbeidsmarkt)positie van onderwijsassistenten en lerarenondersteuners in het primair onderwijs (1)

Downloads

Route naar werken in het primair onderwijs (1)

Het Arbeidsmarktplatform PO heeft een factsheet ontwikkeld met daarin de opleidingsroutes die men kan volgen om aan de slag te gaan in het primair onderwijs als leerkracht of ondersteuner. Het overzicht bevat ook de financieringsmogelijkheden om de opleidingsroutes te bekostigen.

Downloads

Publicatie Vertrekredenen leraren in het PO (2)

Downloads

Strategisch personeelsbeleid (1)

Downloads

Verkenning naar motieven voor deeltijdwerk (1)

Door het oplopende lerarentekort is het belangrijk om te weten of deeltijd werkende leraren meer uren willen werken en onder welke voorwaarden. Wij hielden een enquête onder 900 leraren in het primair onderwijs, waarvan een groot deel in deeltijd werkt.

Downloads

Zij instroom (4)

Downloads

Kenniskaart Generatie Z (1)

De zoektocht naar nieuwe leraren houdt veel schoolleiders bezig. Maar wie zijn die nieuwe leraren? Wat zoeken zij in een baan, wat vinden zij belangrijk? En hoe kunt u goed met ze samenwerken als collega’s? De generatie jongeren die zich nu voorbereidt op hun intrede op de arbeidsmarkt, wordt wel aangeduid als generatie Z. In een nieuwe kenniskaart van het Arbeidsmarktplatform PO leest u alles over deze generatie, uw toekomstige collega’s of medewerkers.

Downloads

Werven in Vlaanderen (1)

Hoe vind je leraren in Vlaanderen? Kunnen Vlaamse leraren met hun diploma aan de slag in Nederland? Wat maakt het Nederlands basisonderwijs aantrekkelijk voor Vlaamse leraren? Deze vragen worden behandeld in de handreiking Werven in Vlaanderen die het Arbeidsmarktplatform PO heeft geschreven voor schoolbesturen. Steeds meer scholen in grensregio’s werven over de grens om hun vacatures te kunnen vervullen. De handreiking geeft praktische informatie om Vlaamse leraren te werven die in Vlaanderen blijven wonen en op een Nederlandse school willen werken. Naast praktische stappen wordt een korte toelichting gegeven van het Vlaamse onderwijssysteem en de arbeidsmarktontwikkelingen in Nederland en Vlaanderen.

Downloads

Lerarentekort (subsidie RAL) (1)

In de factsheet zijn de eerste 18 aanvragen voor de subsidie regionale aanpak lerarentekort in kaart gebracht. Bij de grote meerderheid van deze aanvragen zijn de samenwerkende besturen alleen schoolbesturen uit het po. Maar er zijn ook subsidies toegekend waarvoor po- en mbo-besturen samen een aanvraag deden. Of een combinatie van besturen uit het po, vo en mbo.

Downloads

Banenafspraak (1)

Het primair onderwijs staat voor de uitdaging om extra banen te creëren voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Van de sector wordt verwacht dat zij jaarlijks 402 extra banen creëren. Maar wat kun je als schoolbestuur doen om deze banen te creëren? Welke stappen zet je? Hoe kunnen Sociale Werkbedrijven (SW) scholen ondersteunen? En wat kunnen de voordelen zijn? Deze handreiking geeft informatie aan schoolbesturen en SW-bedrijven over hoe zij dat samen kunnen oppakken.

Downloads

Van vakdocent vo naar bevoegd leraar po (1)

Het Arbeidsmarktplatform PO heeft een verkenning uitgevoerd naar het aantal bevoegde vakdocenten in het voortgezet onderwijs dat niet werkzaam is in het vo en ook niet in het primair onderwijs. Dit is de zogeheten stille reserve. De verkenning richt zich specifiek op de kunstvakken en lichamelijke opvoeding (LO). Het beeld bestaat dat er juist voor deze vakken, ondanks de tekorten in het vo, sprake is van een aanzienlijke stille reserve. Dit is een potentiële doelgroep om toe te leiden naar het leraarschap in het primair onderwijs.

Downloads

Organisatietevredenheid in beeld (2)

Met meer aandacht voor welzijn en goede communicatie kunnen leidinggevenden ervoor zorgen dat medewerkers behouden blijven voor de schoolorganisatie. Mensen die tevreden zijn met hun werk en de organisatie, zoeken namelijk niet zo snel een andere baan, zo blijkt uit de verkenning Organisatietevredenheid in beeld.

Downloads

Loopbaanontwikkeling

Handreiking: Aan de slag voor de klas! (1)

Wat is nodig om een carrièreswitch van de financiële sector naar het onderwijs soepel te laten verlopen? Uit welke stappen bestaat deze overstap eigenlijk en wie is waar verantwoordelijk voor? In de handreiking Aan de slag voor de klas! hebben het Arbeidsmarktplatform PO en Voion de verschillende fases van de carrièreswitch uitgewerkt.

Downloads

Aan de slag met professionele ontwikkeling via de RAP (1)

In het kader van de subsidieregeling Regionale Aanpak Personeelstekorten (RAP) konden schoolbesturen subsidie aanvragen om samen in de regio personeelstekorten aan te pakken. Onder de programmalijn ‘Behoud’ behoorde professionele ontwikkeling tot een van de thema’s waar gezamenlijke inzet op mogelijk was. In totaal zijn er 42 RAP-aanvragen vanuit het primair onderwijs toegekend. In 37 van deze aanvragen zijn concrete activiteiten opgenomen gericht op professionele ontwikkeling.

Downloads

Leren en ontwikkelen (2)

Om meer zicht te krijgen op de professionele ontwikkeling van het personeel in het primair onderwijs, hebben we in kaart laten brengen hoe het staat met de professionele ontwikkeling van het personeel.

Downloads

Verkenning Wendbaar zijn en blijven (2)

Personeel in het primair onderwijs is overwegend positief over de leercultuur op hun school en iets minder positief over de inzetbaarheidscultuur. De leidinggevende blijkt hierbij een belangrijke rol te spelen: naarmate personeel positiever oordeelt over de leidinggevende, oordeelt het ook positiever over de ervaren leer- en inzetbaarheidscultuur op school.

Downloads

Professionele leercultuur (2)

Om optimaal ruimte te bieden aan de professionele ontwikkeling en inzetbaarheid van het personeel is op scholen een cultuur nodig waarin leren, ontwikkelen en kennisdeling centraal staan: een professionele leercultuur. Wat is ervoor nodig een professionele leercultuur te creëren en daarvoor beleid te ontwikkelen?

Downloads

Gedifferentieerd loopbaanbeleid (2)

In de verkenning ‘Op weg naar gedifferentieerd loopbaanbeleid’ heeft het Arbeidsmarktplatform PO samen met het Vervangingsfonds in kaart gebracht wat de belangrijkste knelpunten zijn voor duurzame ontwikkeling per doelgroep (functie, leeftijd, aanstellingsomvang en type contract) zijn.

Downloads

Verkenning: Duurzame inzetbaarheid in het primair onderwijs (2)

Hoe zorgen we ervoor dat onderwijsmedewerkers nu én in de toekomst gezond en met plezier aan het werk blijven? Waar hebben onderwijsmedewerkers behoefte aan? En op welke manier kan eigen regie op duurzame inzetbaarheid gestimuleerd en gefaciliteerd worden? Om antwoord te geven op deze vragen voerde het Arbeidsmarktplatform PO een verkenning naar duurzame inzetbaarheid in het primair onderwijs uit.

Downloads

Werkbeleving

Tevreden werken in het primair onderwijs? (1)

Onderzoek naar tevredenheid, werkdruk en mobiliteit in het primair onderwijs

Downloads

Whitepaper ‘Samenwerken aan Werkdruk’ (1)

De werkbeleving heeft invloed op hoe bevlogen en gemotiveerd leraren hun werk kunnen doen. Wanneer er sprake is van werkdruk, wil je dit het liefst samen als team aanpakken. Dit vraagt om een aanpak die het gesprek stimuleert en handvatten biedt om concrete afspraken te maken om werkdruk te verhelpen. Een voorbeeld hiervan is de participatieve aanpak waarmee je als schoolleider en team in vijf stappen werkdruk aanpakt. De whitepaper ‘Samenwerken aan Werkdruk’ legt de vijf stappen uit.

Downloads

Innovatie

Anders organiseren: drie benaderingen (1)

Er zijn de afgelopen jaren meerdere onderzoeken verschenen naar verschillende vormen van anders organiseren in relatie tot drie benaderingen: functiedifferentiatie, taakdifferentiatie en groepsoverstijgend lesgeven. De literatuurverkenning van het Arbeidsmarktplatform PO geeft een beknopt overzicht van de huidige kennis en gaat dieper in op de effecten op onderwijsprofessionals, leerlingen, scholen en de voorwaarden.

Downloads

Inspiratieboek PO (1)

Leren van en met elkaar: dat is het doel van het Inspiratieboek PO. In deze publicatie vind je inspirerende praktijkverhalen. Bekijk ook de tips en adviezen voor het verder verbeteren van de onderwijskwaliteit en het beroepsimago. Een publicatie speciaal voor scholen en schoolbesturen die zich graag laten inspireren.

Downloads

Anders organiseren (1)

Naast de vergaande ontwikkelingen op ICT-gebied innoveren schoolorganisaties ook op andere gebieden: sommige scholen combineren onderwijs en kinderopvang, anderen incorporeren het vervolgonderwijs, sommigen flexibiliseren hun openingstijden en vakanties. Deze ontwikkelingen roepen vragen op over de rol, taken, kennis en kunde van de mensen die werken in deze moderne schoolorganisaties. Welke rollen zijn er in de moderne schoolorganisatie? Wie heeft welke kennis nodig? En welke rol speelt de schoolleider/directeur bij deze innovaties? Het Arbeidsmarktplatform PO zocht het uit in de publicatie ‘Anders leren, anders werken’.

Downloads

Het magazine ‘Innovaties in het PO’ (1)

Het magazine biedt een overzicht van de opgehaalde kennis en ervaringen binnen het project ‘regionale innovatieve pilots lerarentekort’. De deelnemers hebben elk hun knelpunten aangepakt op een manier die aansluit bij wat zij nodig hebben. Lees over de ervaringen van de deelnemers aan de pilots en laat je inspireren door hun aanpak!

Downloads

Het Scenariomodel PO: goed voorbereid op de toekomst

Met het Scenariomodel PO kun je direct rapportages op bestuurs-, school- en vestigingsniveau inzien en downloaden Bekijk het Scenariomodel PO