De ervaren werkdruk in het primair onderwijs is hoog, vooral onder leraren. Wil jij samen met je team aan de slag met werkdruk? Met de aanpak werkdruk van het Arbeidsmarktplatform PO krijg je in vier stappen grip op de werkdruk en het werkplezier op jouw school.
Er zijn verschillende modellen die inzicht geven in de factoren die een rol spelen bij het ontstaan van werkdruk en werkstress. Op deze pagina vind je wetenschappelijke informatie over werkdruk en werkstress en factoren die hierbij een rol spelen. Je vindt ook twee veelgebruikte modellen voor werkdruk in het primair onderwijs namelijk het TNO model en het WEB model.
Bij werkdruk ervaart iemand een disbalans tussen de eisen die je werkt stelt en de mogelijkheden om daaraan te voldoen. Je krijgt je werk bijvoorbeeld niet op tijd af, of kunt niet de gevraagde kwaliteit leveren. Bij werkdruk kun je onderscheid maken tussen twee soorten taakeisen: kwalitatieve taakeisen (zoals complexiteit en emotionele belasting) en kwantitatieve taakeisen (zoals de hoeveelheid werk en het werktempo). Beide soorten eisen doen een beroep op de kennis, competenties, vaardigheden en het uithoudingsvermogen van de werknemer.
Het TNO-model geeft de ‘Taakeisen’ die werkdruk kunnen veroorzaken schematisch weer.
Werkstress gaat over iemands (gezondheids)toestand. Een aanhoudende werkdruk kan leiden tot werkstress. Werkstress leidt eerst vaak tot stressreacties als hoofdpijn, vermoeidheid en concentratieproblemen. Op de lange termijn kan werkstress leiden tot bijvoorbeeld meer langdurige gezondheidsklachten, een verstoorde werk-privébalans, minder arbeidstevredenheid of -motivatie, en ziekteverzuim.
Er zijn ook factoren die kunnen voorkomen dat werkdruk leidt tot stressklachten, of die het effect zodanig verminderen dat er geen ernstige klachten ontstaan. We noemen dit ‘buffers’. Bijvoorbeeld: sociale steun van leidinggevende en collega’s, aanwezigheid van leer- en ontwikkelmogelijkheden, herstelmogelijkheden en waardering (materieel en immaterieel).
Bij werkdruk gaat het om een balans tussen de zaken in je werk die spanning veroorzaken (energienemers) en de factoren die hier tegenwicht aan kunnen bieden (energiegevers). De spanningsfactoren hebben te maken met de inhoud van je werk en de context van je werk. De combinatie van energienemers en energiegevers bepaalt in hoeverre leraren plezier of stress ervaren in hun werk.
Mogelijkheden om zelf je werkinhoud en je werkcontext te regelen, gelden als een bron van energie. Deze regelmogelijkheden hebben bijvoorbeeld te maken met je autonomie en de mate waarin je invloed hebt op besluiten die worden genomen. Ze versterken de bevlogenheid van leraren.
In het WEB-model gelden de regelmogelijkheden als energiebronnen. De energiebronnen hebben een versterkende invloed op de bevlogenheid in je werk.
Iedere medewerker ervaart werkdruk en werkstress anders. Het hangt af van je persoonlijke energiegevers en -nemers, je taakeisen en regelmogelijkheden en je persoonlijke hulpbronnen.
Door de energiegevers te vergroten, kun je bij medewerkers de balans herstellen. De pilot ‘Samenwerken aan werkdruk’ van het Arbeidsmarktplatform PO geeft inzicht in energiegevers en -nemers op de pilotscholen.
