Home Extra menskracht voor Nationaal Programma Onderwijs

Extra menskracht voor Nationaal Programma Onderwijs

Het Nationaal Programma Onderwijs helpt leervertragingen in te halen en het onderwijs te verbeteren. Met dit programma ondersteunt de overheid scholen bij het opvangen van leerachterstanden en andere gevolgen van corona. Scholen ontwikkelen hiervoor schooleigen programma’s die aansluiten bij de behoeften van leerlingen. Dat vraagt om extra capaciteit en menskracht om leraren te ondersteunen en te ontlasten. En dat in een periode waarin het onderwijs al kampt met personeelstekorten en een hoge werkdruk.

Het Arbeidsmarktplatform PO wil scholen ondersteunen en inspireren bij het aanboren en vinden van deze extra capaciteit en menskracht. Daarom delen we in dit dossier actuele informatie over het Nationaal Programma Onderwijs. Ook bieden we een overzicht van eerder gepubliceerde onderzoeken en praktijkverhalen over de inzet en werving van extra menskracht.

Nationaal Programma Onderwijs

Met het Nationaal Programma Onderwijs investeert de overheid 5,8 miljard euro in het primair en voortgezet onderwijs. Basisscholen, middelbare scholen en scholen voor speciaal onderwijs ontvangen de komende tweeënhalf jaar extra geld om leervertragingen in te halen en het onderwijs te verbeteren.

Het programma richt zich op:

  • De persoonlijke en praktische ontwikkeling van leerlingen.
  • Het inhalen en goedmaken van vertraging, bijvoorbeeld door het onderwijs toe te spitsen op de kern van de vakken.
  • Ondersteuning van leerlingen in het onderwijs die het moeilijk hebben. Bijvoorbeeld door (extra) lessen in kleine groepjes. Voor de extra ondersteuning in de klas zijn in 2020 en 2021 al middelen vrijgemaakt via de regeling Extra hulp voor de klas.
  • Ondersteuning voor schoolleiders, leraren en andere medewerkers in het onderwijs. Bijvoorbeeld door een training of coaching-on-the-job te organiseren zodat ze leerlingen beter kunnen helpen met het inhalen van vertragingen.

Tijdspad

  • In april 2021 brengen scholen via een scan in kaart welke problemen en behoeftes er bij de scholen en leerlingen zijn. Op basis hiervan kunnen ze in mei een schoolprogramma ontwikkelen. Het ministerie van OCW heeft een handreiking ‘Stappenplan bij de schoolscan’ gemaakt die scholen kan helpen bij het maken van de scan. In het webinar ‘Stappenplan voor maken van schoolscan po’ van het ministerie van OCW worden de verschillende stappen uit de handreiking nader toegelicht.
  • In mei 2021 kiezen scholen op basis van de scan uit een zogenaamde ‘menukaart’ welke maatregelen ze gaan nemen. De menukaart bevat een lijst van bewezen of aannemelijk effectieve interventies. Het webinar ‘NP Onderwijs – de menukaart (po/(v)so)’ van het ministerie van OCW gaat in op de manier waarop de interventies in de menukaart vertaald kunnen worden naar de school en de klas.
  • In juni 2021 is bekend gemaakt welke aanvullende bekostiging scholen krijgen per leerling. De bedragen per school voor schooljaar 2021-2022 staan in een informatietool van het ministerie van OCW.
  • Voor de start van het schooljaar 2021/2022 hebben scholen een schoolprogramma opgesteld met alle maatregelen voor de schooljaren 2021/2022 en 2022/2023. De medezeggenschapsraad moet dit goedkeuren. Bij de start van het schooljaar 2021/2022 ontvangen de scholen het budget en beginnen ze met de uitvoering.
  • In het jaarverslag rapporteren de scholen over aanpak en resultaten.
  • Tussentijds vindt monitoring plaats.

Helpdesk en advieslijn

Heb je vragen over het Nationaal Programma Onderwijs of behoefte aan ondersteuning of advies? Bel het OCW-informatienummer (0800) 424 04 24, op werkdagen bereikbaar van 10:00 tot 16:00 uur.

Meer informatie

Extra menskracht: publicaties en inspiratie uit de praktijk

Het is duidelijk dat voor het invoeren van de opgestelde plannen extra menskracht nodig is. Dat kunnen extra leraren zijn, maar ook mensen die leraren kunnen ondersteunen en hen werk uit handen kunnen nemen. Op deze pagina delen we een overzicht van eerder gepubliceerde onderzoeken en praktijkverhalen over de inzet en werving van extra menskracht.

Extra menskracht: inzet van onderwijsassistenten en lerarenondersteuners

Onderwijsassistenten en lerarenondersteuners spelen een steeds belangrijkere rol op scholen. Zij worden op uiteenlopende manieren ingezet. Zo wordt 96% ingezet om leerlingen te begeleiden en te ondersteunen en wordt 92% ingezet om leerlingen met een achterstand extra te begeleiden. Op deze manier kunnen scholen leraren ontlasten en meer individuele begeleiding en maatwerk bieden aan alle leerlingen.

Publicaties en inspiratie uit de praktijk

Extra menskracht: Inzet van zij-instromers

Meer zij-instromers voor de klas. Dat is een van de vaak genoemde oplossingen om het lerarentekort in het primair onderwijs terug te dringen en extra menskracht voor de klas te krijgen. Zij-instromers kunnen ook een verrijking zijn voor de school, door de kennis en ervaring die ze meenemen vanuit hun vorige beroep.

Publicaties en inspiratie uit de praktijk

Extra menskracht: inzet van de stille reserve

De stille reserve zijn: bevoegde leraren die niet meer in het primair onderwijs maar in een andere sector werkzaam zijn of na hun afstuderen aan de pabo niet in het onderwijs terecht konden. Daarnaast zijn de afgelopen jaren leraren om verschillende redenen uitgestroomd naar een uitkeringssituatie. Zij kunnen wel ingezet worden als extra ondersteuning in de klas. Bovendien zijn er bevoegde vakdocenten in het voorgezet onderwijs die niet meer werkzaam zijn in het vo en ook niet in het primair onderwijs. In 2020 waren dit ruim 25.000 personen. Mogelijk kan een deel van deze vakdocenten in het vo toe geleid worden naar het beroep van leraar in het po.

Publicaties en inspiratie uit de praktijk

Extra menskracht: inzet van de pedagogisch medewerker uit de Buitenschoolse Opvang

De basisscholen mogen bij de uitvoer van het Nationaal Programma Onderwijs pedagogisch medewerkers uit de BSO inzetten in de klas. De pedagogisch medewerker voert taken uit onder verantwoordelijkheid van een leraar en de inzet moet te maken hebben met een van interventies beschreven in de menukaart. Bij de inleen van medewerkers uit de bso is er een BTW-afdracht plicht.

Extra draagkracht: anders organiseren

Steeds meer scholen organiseren zich anders dan het traditionele onderwijssysteem. De aanleiding om het anders te doen, verschilt. Als ook de vormen die worden gekozen. Zo wordt er gewerkt met gemengde leeftijdsgroepen, multidisciplinaire teams of flexibele onderwijstijden. Dit heeft ook gevolgen voor het personeel. Er wordt een sterkere nadruk gelegd op vaardigheden als samenwerken, flexibiliteit, coaching en ontwikkelvaardigen, zo blijkt uit het rapport ‘Anders leren, anders werken?’.

Publicaties en inspiratie uit de praktijk

Extra draagkracht: aan de slag met werkdruk

Werkdruk kan ontstaan door de hoeveelheid werk en hoe collega’s daarmee omgaan.  De uitvoering van het Nationaal Programma Onderwijs kan de ervaren werkdruk vergroten. Krijg in vier stappen grip op de ervaren werkdruk in jouw school en vergroot de draagkracht van jouw team.

Extra draagkracht en menskracht: oog voor de toekomst

Hoeveel personeel je in de toekomst nodig hebt, hangt af van verschillende factoren. Met het Scenariomodel PO krijg je inzicht in het verwachte aantal leerlingen, de bijbehorende formatie en de bekostiging voor de komende jaren. Door zelf aan de knoppen te draaien, kun je eenvoudig verschillende toekomstscenario’s maken en bereken je de formatie voor de komende jaren. De extra menskracht die nu ingezet wordt voor de uitvoering van het Nationaal Programma Onderwijs kun je na afloop in laten stromen in jouw eigen organisatie.

Rol medezeggenschap

In de ondersteuningsregeling van het Nationaal Programma Onderwijs is opgenomen dat medezeggenschap instemmingsrecht heeft op het plan van aanpak van de school dat door het schoolteam is opgesteld. Van de medezeggenschap wordt verwacht dat zij een afweging maken of het plan van aanpak impact heeft en een positieve bijdrage levert aan het aanpakken van achterstanden en vertragingen. Ook beoordeelt de medezeggenschap of er gebruik is gemaakt van het keuzemenu met bewezen interventies om de kwalitatieve kant van het plan van aanpak te versterken.

Hoe geef je dit vorm?

  1. Betrek de medezeggenschap vanaf het begin.
  2. Maak procesafspraken over de wijze waarop het schoolteam en de medezeggenschapsraad bij de verschillende fases betrokken worden (onderzoeksfase, opstellen plan van aanpak en uitvoering).
  3. Laat de medezeggenschapsraad meepraten bij het onderzoeken van de mogelijkheden.
  4. Geef hen een rol bij het opstellen van het plan van aanpak.
  5. Informeer de medezeggenschap tussentijds over de voortgang.
  6. Betrek de medezeggenschap bij de verantwoording.

Meer informatie

Webinars en (online) bijeenkomsten

  • Webinar Nationaal Programma Onderwijs (AOb): Een webinar over kansrijke interventies voor het Nationaal Programma Onderwijs met veel praktische tips.
  • Webinar Achterstanden en de rol van medezeggenschap (Sterk Medezeggenschap): Welke rol speelt de medezeggenschap bij het inhalen van achterstanden die ontstaan zijn door de coronacrisis? En hoe draagt de MR bij aan het creëren van gelijke kansen?
  • Webinar stappenplan voor maken van schoolscan po (ministerie van OCW): Welke stappen kan een school doorlopen om de vertragingen en behoeften bij de leerlingen goed in beeld te brengen? In deze webinar krijg je deze stappen nader toegelicht. Ook wordt kort ingegaan op waarom je als school een schoolscan moet maken
  • Webinar ‘NP Onderwijs – de menukaart (po/(v)so) (ministerie van OCW): Hoe is de menukaart tot stand gekomen en hoe kun je de interventies in de menukaart vertalen naar de school en de klas? In dit webinar vertelt Tijana Breurer van EducationLab over de praktijkkaarten die zijn ontwikkeld om een brug te slaan van theorie naar praktijk.

Hoe ga je aan de slag?

Van scholen wordt verwacht dat zij een meerjarenplan maken om de gevolgen van de coronacrisis voor leerlingen op te vangen. Bij het opstellen van dit plan is het belangrijk om keuzes te maken. Start in het eerste jaar met een beperkt aantal interventies die bewezen effect hebben en die aansluiten bij de ontwikkelingen in de school. Hiervoor kan de menukaart die het ministerie van OCW ter beschikking stelt als hulpmiddel dienen. Richt je energie op wat echt belangrijk en nodig is in jouw school. Begin met kleine stappen.

  1. Ga uit van de visie van de school. Wat wil je bereiken? Wees hierin concreet.
  2. Neem de tijd voor de beginanalyse. Gebruik alle informatie die je al hebt over de leerlingen voor de scan. Kijk ook naar het stappenplan schoolanalyse of bekijk het webinar stappenplan maken van schoolscan po van het ministerie van OCW.
  3. Bespreek met medewerkers en leerlingen wat zij nodig hebben. Betrek eventueel ook de ouders hierbij.
  4. Bepaal waar je naartoe wilt en wat je belangrijk vindt. Durf te kiezen.
  5. Stel SMART-doelen: Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdsgebonden.
  6. Bepaal hoeveel extra menskracht je nodig hebt om deze doelen te behalen.
  7. Bekijk hoe je deze extra menskracht kunt realiseren door uitbreiding van uren of andere inzet van je eigen personeel. Je kunt natuurlijk ook kijken hoe je jouw leerlingen, studenten, leraren in opleiding of oud medewerkers kunt betrekken bij het geven van de extra begeleiding. Of medewerkers van andere schoolbesturen of organisaties zoals sport en cultuur.
  8. Gebruik de data die je jaarlijks/tussentijds verzamelt om te bepalen of de doelen (deels) bereikt zijn.
  9. Verander systematisch. Hanteer de PDCA-cyclus: Plan, Do, Check en Act.