Innoveren in organisaties
(Strategisch) HRM-beleidDe omgeving waarin het onderwijs actief is, is constant in beweging. Met de inzet van onderwijsinnovaties kunnen scholen inspelen op veranderingen om het werk van het personeel beter in te richten en de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren. Scholen innoveren met nieuwe onderwijsconcepten en met de inzet van digitale leermiddelen.
Met de tegemoetkoming aanpak lerarentekort ondersteunde het Arbeidsmarktplatform PO schoolorganisaties en pabo’s bij een regionale aanpak van het lerarentekort. In het schooljaar 2017-2018 startten zes pilots en in het schooljaar 2018-2019 gingen nog eens vijf pilots van start. Lees hieronder meer over de pilots en hun succesfactoren.
Pilot #1: Professionals in onderwijs en sociaal werk
Met de nieuwe combinatiestudie Sociaal werk en pabo bij de Hogeschool Leiden kunnen studenten in vijf jaar tijd twee bachelordiploma’s halen. De opleiding koppelt theorie en ervaring, en biedt veel studenten autonomie. Na afloop zijn zij sociaal werker en leraar die toegerust is voor het (voortgezet) speciaal basisonderwijs.
Succesfactoren:
- Drie partijenovereenkomst tussen student, hogeschool en basisschool om kandidaat rustig te laten groeien in werkomgeving
- Veel keuzevrijheid voor stageplekken in het speciaal onderwijs
- Kinderen ontvangen hulpverlening op een veilige plek waar ze dagelijks komen: op school
- Uitbreiding mogelijk op snijvlak zorg en onderwijs: voor thuiszitters, jongeren in detentie, vrouwenopvang
Pilot #2: Begeleiding en scholing op maat voor herintreders
Met deze pilot in Amsterdam is in samenwerking met het UWV een verborgen doelgroep, de herstarter, aangesproken. Door begeleiding en scholing, met veel aandacht voor coaching on the job, zijn verschillende mensen teruggekeerd naar het onderwijs.
Succesfactoren:
- Aparte begeleider voor herintreders actief voor meerdere besturen
- Potentieel aan herintreders
- Persoonlijke aanpak en gezamenlijke intervisiemomenten
- E-learning Wizard
Pilot #3: Zij-instromers en nieuw aanbod voor vervanging
Pool West in de regio Haaglanden wilde met deze pilot meer mensen voor het onderwijs interesseren en kandidaten werven voor zij-instroom. Mensen die al een gerelateerde opleiding hebben voltooid, worden met een versnelde opleiding klaargestoomd voor het primair onderwijs en kunnen intussen als onderwijsassistent aan de slag. Daarnaast ontwikkelden ze alternatieven voor vervanging, zoals workshops met vakdocenten en Doe-dagen die aansluiten op de doorlopende leerlijn.
Succesfactoren:
- Wil om samen te werken; besturen realiseren zich dat ze het niet alleen kunnen
- Grote campagne voor vacaturebank en website
- Denken in mogelijkheden om anders te organiseren (PoolWorkshops, Doe-dagen)
- Landelijk overleg met RTC’s/ invalpools. Uitwisseling van ideeën, goede en minder goede ervaringen
Pilot #4: Dubbele lerarenopleiding pabo/ALO
Met de dubbele lerarenopleiding aan de HAN wordt met deze pilot een nieuw type leraar opgeleid: breed inzetbaar en met een holistische blik. Na vijf jaar zijn de studenten in het bezit van zowel een pabo- als een ALO-diploma.
Succesfactoren:
- Bidiplomering pabo-ALO bestond nog niet; een deel van de studenten was anders voor het onderwijs verloren gegaan
- Meer mannen in het po
- Kwalitatieve boost voor bewegingsonderwijs
- Holistische manier van lesgeven. De kinderen worden op alle vlakken gezien én studenten worden opgeleid in verschillende contexten
Pilot #5: Nieuwe leerroute tot excellente leraar
Om de arbeidsmarkttekorten in Zeeland aan te pakken, werd met deze pilot in samenwerking met het po, vo, mbo en hbo een leerwerkplekomgeving gecreëerd waarin studenten opgeleid kunnen worden tot excellente leraar.
Succesfactoren:
- Vertrouwen, transparantie en korte lijnen leiden tot succes
- Structuur met ondersteuningsteam RAP/Lesgeven in Zeeland
- Besteed aandacht aan duurzame inzetbaarheid van leerkrachten. In Zeeland is veel tijd en inzet besteed aan samenwerking met Viazorg voor het project Fit to Work
- Start opleiding schoolleider als kweekvijver voor nieuwe directeuren
- Zeeuwse waaier – overzicht van programma’s en activiteiten, onder meer in te zetten voor Nationaal Programma Onderwijs
Pilot #6: Brandweerprofessionals Voor de klas
Deze pilot begon met het idee om gymleraren binnen één jaar om te scholen tot leraar basisonderwijs. Ingehaald door de actualiteit richtte RTC Cella zich op een nieuwe doelgroep met een fysiek zwaar beroep: brandweermensen
Succesfactoren:
- Blik buiten de gebaande paden
- Bij de brandweer gaan is vaak een jongensdroom. Die intrinsieke motivatie kunnen we ook aanspreken voor het onderwijs
- Doelgroep is gewend om te anticiperen op onverwachte situaties en om gestructureerd te werken; overlap met onderwijs
- Brandweer en onderwijs hebben hetzelfde pensioenfonds. Dat maakt overgang eenvoudiger
Pilot #7: Zachte landing voor zij-instromers
Met deze pilot is het zij-instroomtraject in Amsterdam gestroomlijnd. Door het noodplan van de besturen en de gemeente is er een stedelijke samenwerking en een centraal aanmeldpunt: 1Loket. Dankzij een nauwe samenwerking tussen de vijf besturen en de iPabo ontstond een professionele leergemeenschap die (potentiële) zij-instromers zo goed mogelijk begeleidt naar het vak van leraar.
Succesfactoren:
- Beleid voor zij-instroomtraject in samenwerking met besturen
- Met praktijkselectie goede kandidaten en weinig uitval
- Persoonlijke coach, onder meer voor bewaken balans werk-studie
- Meer verbinding tussen theorie en praktijk
- Vier keer per jaar praktijkselectie
Pilot #8: Duurzaam opleiden met grote flexibiliteit
Met deze pilot wilde Talentum Haagland een gastvrij traject ontwikkelen zodat mensen zich zo goed mogelijk kunnen oriënteren op het vak van leraar. De pabo is niet langer de hoofdplek, maar het leren vindt ook nadrukkelijk plaats in de praktijk.
Succesfactoren:
- Samen optrekken bij oriëntatie, gastvrijheid creëren voor iedereen
- Alternatieve afstudeervarianten
- Goede afstemming van verschillende rollen binnen de opleidingsschool. De directeur is de verbinder
- Grotere diversiteit aan leerkrachten, van voormalig kok tot theatermaker
- Specialismen worden meer omarmd. Dit is een trend binnen het onderwijs
- Groepsdoorbrekend werken
- Aandacht voor alle functies in het onderwijs, ook tekorten aan directeuren, HR-mensen, etc.
Pilot #9: Nieuwe werkvorm voor vrijeschoolonderwijs
Aankomende studenten zijn veelal onbekend met vrijeschoolonderwijs ontdekten de partners bij deze pilot. Voor de eerste minor Vrijeschool aan de HAN viel het aantal inschrijvingen tegen. Met een doorstart, een nieuwe werkvorm – Samen Opleidend Leren – en met masterclasses werd deze co-creatie toch een succes.
Succesfactoren:
- Concept van opleiden door pilot is op een hoger plan gekomen
- Communicatie met de markt (website en campagne Vereniging van Vrijescholen) is verankerd in beleid
- Investeren in samenwerking met hogescholen
- Uitwerken strategisch personeelsbeleid – opleidingsvraagstuk belangrijkste thema
Pilot #10: Van vo naar po
Het doel van deze pilot was om de grenzen tussen po en vo te verkleinen en zo leraren voor het onderwijs te behouden. Het POVO-traject in Rotterdam brengt de gescheiden werelden bij elkaar door leraren uit het vo te detacheren naar het po. Daar verzorgen ze in de bovenbouw lessen op hun eigen vakgebied. De vo-leraren bereiden de lessen voor met hun po-collega’s en de twee leraren observeren elkaars lessen. Zo leren de leraren van elkaar en kunnen de leerlingen beter begeleid worden bij hun vervolgopleiding.
Succesfactoren:
- Kans om een creatief idee te ontwikkelen. Vaak gaan subsidies naar grote partijen en projecten
- Inzet van vo-docenten vooral geschikt voor bovenbouw
- Door de intensieve samenwerking tussen po en vo ontstaan waardevolle inzichten tussen de sectoren
- Door de salarisverhoging in het po zijn er op dit moment minder financiële drempels voor werken in zowel vo als po
Pilot #11: Tutoring: middelbare scholieren doen ervaring op in po
Tutoring is een goede manier om kennis te maken met het vak leraar. In de regio Zwolle-Salland werken scholen in het speciaal onderwijs, primair en voortgezet onderwijs samen met de pabo van om scholieren al in een vroeg stadium enthousiast te maken voor een baan in het onderwijs. Leerlingen uit de bovenbouw havo, vwo en gymnasium helpen kinderen op de basisschool met rekenen, taal en onderzoekend leren, waarbij zij zelf weer begeleid worden door pabostudenten.
Succesfactoren:
- Positief beroepsbeeld bij jongeren
- Meer diversiteit voor de klas
Magazine Innovaties in het PO – editie 2022
Schrijf je in voor onze maandelijkse nieuwsbrief
Vul je e-mailadres in en blijf op de hoogte van ontwikkelingen in het primair onderwijs en onze publicaties, bijeenkomsten & kennissessies.